Wilma
Profiel
naam: Wilma
Geboren: 14-05-1873
Te: Zetten
Overleden: 20-03-1967
Te: Blaricum
Pseudoniem(en): Wilma was het pseudoniem
van Wilhelmina Vermaat.
haast geen schaduw had zij
die mocht delen in het overwinnend Licht
dat zich als glans meedeelde
aan heur haar
haar handen
haar gezicht
terwijl haar ogen tranen bleven om veel leed
daar zij ontkomen aan de schaduw
schaduwen niet meed,maar waar zij duisternis en nacht
herkende, ja te zoeken scheen
was er steeds licht van Pasen om haar heen
(Nel Veerman (fragment) over Wilma)
Voor tweedehands boeken | Ook van Wilma |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- De koningsmantel (1963)
Proza
- De profundis (1908)
- Elze (1910)
- Macht (1911)
- Achter de heuvelen (1916)
- Het schoone leven (1918)
- Zomer (1919)
- Die vrijwillig dragen (1921)
- God's gevangene (1923)
- De bruidsketting (1923)
- Menschenhanden (1924)
- Visioen (1925)
- Gedenk mijne banden (1925)
- De lichte nacht (1926)
- Joop's thuiskomst (1926)
- Moeder Stieneke (1926)
- Albert en Dieneke (1928)
- Heerlijkheid (1928)
- Kerstkinderen (1930)
- Vergezicht (1930)
- De kruisboom (1931)
- De klank van het leven (1932)
- Mijn hart (1932)
- Bloei (verhalen) (1933)
- Opstanding (1934)
- Drie torens (1935)
- Wij groeten de broeders (1936)
- De kleine gemeente (1937)
- Licht in den kerstnacht (1938)
- Als een bruid (1939)
- De lichtbrug (1946)
- In Holland stond een huis (1948)
- Binnen de lichtkring (1949)
- Oom Johannes (1950)
- Het heilig wonder van mijn leven (autobiografie) (1953)
- Advent (1954)
- Een vader voor mijn kind (1955)
- De nieuwe weg (1956)
- Ruimtevaart (1958)
- Als het dode hout gaat zingen (1962)
- Een mantel van liefde (verhalen) (1992)
Voor kinderen:
- Kerstnacht in de storm (1927)
Overige non-fictie
- Maria, de moeder van onzen Heer en haar beteekenis voor dezen tijd (1934)
- Jezus leeft (1934)
- Blumhardt en het tegenwoordige Möttlingen (1936)
- Leven en werken van Joseph Wittig. Een wonder van God (1939)
Op haar 75e verjaardag, 14 mei 1948
foto uit 'De lichte nacht', 4e druk, 1986
Vertalingen/bewerkingen
- Jacob B. Bull, De bruid van het Glommendal (1927)
- Wilhelm Speck, Joggeli's derde vaderland (1929)
- De betekenis van den Heiligen Geest in de harten van Gods kinderen. Gedachten uit 'De Kracht uit den Hooge' van Sempsan (met H. Hartsen) (1945)
- De Toebereiding der Gemeente voor de Wederkomst van Jezus Christus, uittreksel uit de Bijbellezingen van Pastor O. Stockmeyer Houptweil Zwitserland (met H. Hartsen) (1945)
Vertaald:
- Lillemor Stinne (Deense vertaling van 'Moeder Stieneke' door Anna Edv. Petersen) (1945)
Wilma scheef een voorwoord voor
- M.A.M. Renes-Boldingh, Kinderland (1933)
- Lize Stilma, Op zoek naar schoonheid (1950)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Wilma debuteerde in november 1907 met 'Oude vrijster' in 'Ons Tijdschrift'.
- Wilma publiceerde in 'De Nederlander', 'Stemmen des tijds', 'Christelijk Vrouwenleven', 'Nieuws- en Advertentieblad voor Workum en omliggende Gemeenten', 'De Stroom', 'Woord en Geest', 'Algemeen Weekblad voor Christendom en Cultuur', 'Op den Uitkijk', 'Stemmen des Tijds', 'De vriend des huizes', 'Het Korenland', 'De Standaard', 'De Rotterdammer', 'De Jonge Vrouw', 'Ontmoeting', 'Opgang', 'De Stuwdam'. 'De Werkplaats', 'Kerk en Vrede', 'Vredeswil', 'Vrouwenpost', 'Timotheus', 'De Spiegel', 'De Christengemeenschap', 'Bouwen en Bewaren', 'Aristo', 'De Staf', 'Vuur'.
- Wilma publiceerde in 'Opwaartsche Wegen'. In de eerste jaargang verscheen, verdeeld over negen nummers, het feuilleton 'Menschenhanden'.
Over Wilma
- Jacob Haantjes, 'Over Wilma en haar werk' (1931)
- 'Ontmoeting' gaf in 1948 een Wilma-nummer uit.
- Een hoofdstuk over Wilma (door Niek van der Heide) in 'Uitgelezen 9' (1987)
- Niek van der Heide, 'Mijn voeten hebben Zijn spoor gevolgd: over leven en werk van de schrijfster Wilma' (1992)
- Hans Werkman, 'Gesprek in de Neumshutte: Wilma Vermaat over Willem de Mérode' (1999)
- Een hoofdstuk over Wilma in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
- Krijn de Jong bespreekt het gedicht 'Kwatrijn' in 'Gedicht gedacht. 58 gedichten met het hart gelezen' (2008)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Wim Ramaker maakte in 1972 een televisiedocumentaire over Wilma: 'Het heilig wonder van mijn leven'.
- Het Frysk Letterkundich Museum bezit een brief van Wilma aan Fedde Schurer.
- In 1984 werd de 'Wilmastichting' opgericht. De stichtig had tot 2007 een infoblad 'Wilmare' en probeert mede door jaarlijkse bijeenkomsten de herinnering aan het gedachtengoed van de schrijfster levend te houden.
Opmerkingen
- Wilma schreef zeer christelijke romans en verhalen waarin zij de mensen en het leven idealiseerde.
- Haar moeder overleed toen ze elf jaar was. Een strenge (zeer godsdienstige) tante zorgde voor de kinderen en haar (in zichzelf gekeerde) vader vervreemdde van zijn gezin. Haar vader was leraar aan het chr. gymnasium in Zetten.
- Ze volgde een opleiding tot onderwijzeres en werkte kort als onderwijzeres in Kootwijk.
- Rond haar twintigste jaar maakte ze een ernstige lichamelijke en psyschische crisis door. Rond 1905 was ze hiervan hersteld.
- Tijdens de Eerste Wereldoorlog was ze actief in de steun aan vluchtelingen en oorlogssclachtoffers. Ze leerde de pacifist Kees Boeke kennen en sloot zich aan bij zijn beweging.
- Wilma woonde van 1925 tot 1966 met twee van haar zussen in Beekbergen, in het buurtschap Oosterhuizen. Haar huis heette de 'Neumanshutte'. Het huis stond aan De Witte Kruislaan. Deze laan werd nog tijdens haar leven 'herdoopt' in Wilmalaan. Zij woonde op Wilmalaan 5.
- In Beekbergen werd ze actief als schrijfster. Ze werd geïnspireerd door (evangelische) stromingen als de 'Möttlingerbeweging' en de 'Christen-gemeinschaft'.
- In protestants christelijke kring werd haar werk en stellingname soms te uitdagend gevonden (bijv. waar het ging over homoseksualiteit of dienstweigering). Buiten deze kring werd haar werk te christelijk gevonden.
- In 1924 nam ze het op voor Willem de Mérode, nadat deze vanwege een pedofiele relatie in de gevangenis had gezeten. Deze stellingname maakte haar bekend.
- Behalve met Willem de Mérode had ze ook veel contact met Roel Houwink, H.M. van Randwijk, Bert Bakker en Klaas Heeroma.
- Haar centrale thema wordt wel 'het pijnlijk raadsel van het lijden' genoemd.
- Ze verwerkte het thema homoseksualiteit ook in 1923 al in
haar boek 'God's gevangene'.
- In 1982 werd een schilderij van haar, gemaakt door Roeland Koning (t.g.v. haar 75e verjaardag) aangeboden aan verpleeghuis 'Het Zonnehuis' in Beekbergen.
- Haar poëziedebuut maakte ze in 1963. Ze was toen negentig jaar!
- Wilma bracht haar laatste jaar door in Blaricum, Capittenweg 36a, waar ze door een familielid werd verpleegd.
- Ze werd op 24-03-1967 (Goede Vrijdag) begraven in Beekbergen, op de begraafplaats aan de Koningsweg, in het familiegraf W. Vermaat (nr. 552).
- In 2000 werd in Beekbergen een plaquette onthuld op de Hervormde kerk, gemaakt door Gerard Overeem. In Beekbergen is in 'Het Hoogepad' een 'Wilmazaal' met een permanente expositie. Ook is er een 'Wilmafietsroute' uitgezet.
- De Apeldoornse Bibliotheek heeft het verzameld werk van Wilma in permanente bruikleen gekregen van de Wilmastichting.
- Ik kom (op internet) als titel diverse keren 'Het heilig geheim van mijn leven' tegen, maar het moet toch echt 'Het heilig wonder van mijn leven' zijn.
Anderen over Wilma
- Dank zij de nieuwe gevoeligheid die in de lucht zat, heeft Wilma al vroeg zichzelf gevonden en is ze zichzelf, al rijpende, gelijk kunnen blijven. Haar werk, van structuur niet sterk en niet overal zuiver, wordt gedragen door haar christelijke persoonlijkheid. Op een of andere wijze, men weet niet hoe, heeft dit tot gevolg dat haar werk karakter en haar proza glans heeft verkregen. (C. Rijnsdorp, In drie etappen, blz. 94)
- Haar boeken zijn altijd geladen geweest met een boodschap en dat ging er altijd min of meer om het geluk van de mensen te verbeelden. Natuurlijk was dan de tegenkant van het ongeluk ook aanwezig. Maar ze was altijd bezig met de vraagstukken van het geluk van de mens. Er was ook een vrome trek in haar, een beetje mystiek zelfs, waarop ze haar betogen fundeerde. (Jan H. de Groot, geciteerd in David Mol, 'Het hoge woord', blz. 32/33)
- Op die conferentie heb ik Wilma gezien: klein, grijs, sober gekleed, met het gezicht zoals het gefotografeerd is in het herdenkingsnummer van Ontmoeting - dezelfde foto is ook in de herdruk van De lichte nacht opgenomen - : gegroefd maar met een glimlach van grote wijsheid en vreugde. (Dieuwke Winsemius, geciteerd in 'Uitgelezen 9', blz. 136)
- Ze was een smalle, breekbare vrouw, maar met een enorme geestkracht die gevoed werd door haar religieuze beleving en haar betrokkenheid bij haar medemensen. (Dennis Schouten, internet (zie 'Links')
- Wilma (mej. W. Vermaat), die vele romans geschreven heeft, in welke welhaast altijd de opstanding centraal staat - een van haar beste romans heet "Opstanding" - is een vergeten figuur geworden. Zij past ook wel heel slecht in de harde wereld van onze tijd. Maar ook in een eenzijdig op het verleden gefixeerde kerk past Wilma niet. (Ds. J.J. Buskes, Gedichten die mij vergezellen, blz. 21)
- Anecdote: Zij sprak nimmer een onwaarheid, en toen in de oorlog de Duitsers aan haar deur klopten en haar vroegen of zij ook onderduikers had, antwoordde zij hierop dan ook naar waarheid met "ja"; de Duitsers dachten echter dat ze voor het lapje werden gehouden en vertrokken weer. (Wikipedia, internet (zie 'Links')
- Haar reputatie en haar voortdurende poulariteit zijn vooral gebaseerd op de rol die ze speelde in de Veluwse gemeenschappen rond Apeldoorn. Door haar intense deelname aan het geestelijk leven, haar aandacht voor de zwakke en zieke medemens, haar gastvrijheid voor iedereen, kortom door wat men haar barmhartige werken zou kunnen noemen, schiep ze een schare trouwe vrienden en bewonderaars. Buiten die wereld wordt zij echter nauwelijks gekend en weinig gelezen. (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 214)
Mijn favoriete citaat
Als het leven eenmaal een deur heeft opengestoten,
die tot nu toe hardnekkig gesloten bleef,
dan kan geen macht ter wereld die deur weer sluiten zoals vroeger.
(Wilma, De lichte nacht, blz. 85)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Wilma
- DBNL - Wilma
- Joke Verweerd - Wilmadag 1999
Bronnen o.a.
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Uitgelezen 9 (1987)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland (2001)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (april 2021)