Aar van de Werfhorst
Profiel
Achternaam: van de Werfhorst
Roepnaam: Aar
Geboren: 03-03-1907
Te: Gronau (Duitsland)
Overleden: 20-01-1994
Te: Wassenaar
Pseudoniem(en): Aar van de Werfhorst was het pseudoniem van Pieter Gerhardus (Piet) Jansen. Van de Werfhorst was de meisjesnaam van zijn grootmoeder.
Voor tweedehands boeken | Ook van Aar van de Werfhorst |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Tranen der dingen (1977)
- Ik weet geen antwoord (bibliofiel, 40 ex.) (1980)
- Herfsttijloos (bibliofiel. 150 ex.) (1987)
Proza
- Jennechien (1932)
- De groote stille knecht (1936)
- Volcmar de Ommelandvaarder (1938)
- Madam Jatzkowa (1941)
- De winterkraaien (1945)
- De eenzame, deel 1: De Muiderkring (1949)
- De steenen kamer (1952)
- De eenzame, deel 2: Het laatste huis (1952)
- Aar van de Werfhorst omnibus (De grote, stille knecht/Madame Jatzkowa/De winterkraaien/De opstandige Scholtenboer/Twee rode reeën) (1953)
- Twee rode reeën (1954)
- Ze voeren over zee (heruitgave van 'Volckmar de Ommelandvaarder') (1955)
- De eenzame, deel 3 en 4: De reis (1956)
- De opstandige Scholtenboer (bibliofiel, 150 ex.) (1986)
- Herfsttijloos (bibliofiel, t.g.v. zijn 80e verjaardag, 150 ex.) (1987)
- Die Damen Lion: een vertelling (bibliofiel, 110 ex.) (1988)
Vertalingen/bewerkingen
- Lisa Tetzner, Sprookjesboek (met Marie W. Vos) (2 delen) (1956/1957)
- Poul C. Knudsen, Odbjørn, de naamloze (met Marie W. Vos) (1963)
Vertaald:
- Madame Jatzkowa (Berlijn, 1952)
- Heiliger Atem ist der Wind: die Geschichte von Volcmar, dem Seefahrer (Duitse vertaling door Elisabeth Witsch) (1954)
- Zijn fotoboek over Overijssel verscheen ook in het Frans en het Duits.
- Ook 'De winterkraaien' is in het Duits vertaald.
Aar van de Werfhorst schreef een inleiding voor
- Rolf Bongs, Monoloog van een medeplichtige (1984)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Aar van de Werfhorst werkte als journalist in Duitsland. Hij was begonnen als leerling bij de 'Ruhrzeiting' (al toen hij veertien was) en de 'Essener Allgemeine'.
- 'Jennechien' verscheen oorspronkelijk als feuilleton in het 'Sallands Dagblad'.
- Aar van de Werfhorst publiceerde in de 'Overijssel, Jaarboek voor cultuur en historie' en 'Haagse Post'.
Over Aar van de Werfhorst
- Een biografie(tje) van Aar van de Werfhorst in 'Zesentwintig biografieën' door Ed. Hoornik, Bert van Eyk e.a. (1949)
- Clare Lennart beschrijft in 'Op schrijversvoeten door Nederland' (boekenweekgeschenk 1955) een bezoek aan Aar van de Werfhorst.
- Een hoofdstuk: 'Vragen zijn nooit indiscreet' in 'Zeventien auteursgeheimen' (1957)
- 1 bladzijde over Aar van de Werfhorst in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
- Gerrit Kraa, ''n Grootn stiln knech hef ech bestoan / De grote stille knecht heeft echt bestaan' (in 'Jaarboek Twente', 1992)
- 1 hoofdstuk over Aar van de Werfhorst in 'Schrijvers in Overijssel: De plaats, de plek' van J. Heymans (2000)
- Gerrit Kraa, ''De groote stille knecht' heeft echt bestaan: Aar van de Werfhorst, schrijver: een biografische schets' (2004)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Overijssel (fotoboek met tekst van Aar van de Werfhorst) (1957)
- 'De grote stille knecht' verscheen in 1984 als Grote letterboek.
- Een portret (olieverf op doek) van Aar van de Werfhorst door Paul Citroen (z.j.) in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- ANWB-prijs 1958 voor 'Overijssel'
- Goethe-medaille van 'De Kogge'
Opmerkingen
- Aar van de Werfhorst is geboren in Duitsland, hij had Nederlandse ouders, die daar een drogisterij hadden (Das Holländische Warenhaus). Hij is tweetalig opgevoed. Hij bracht zijn jeugd door in het Roergebied en de vakanties aan de Overijsselse Vecht bij zijn grootouders in Beerzerveld. Deze rivier speelt een belangrijke rol in zijn (regionale) romans.
- In 1923 verhuisde het gezin via Winterswijk naar Vriezenveen. Zijn vader werkte hier o.a. als portier bij Jansen & Tilanus. Ze woonden in een witte villa aan het Overijssels kanaal.
- Aar van de Werfhorst wilde graag danser worden. Hij nam les bij Rudolf Laban von Varalya. Het bleek lichamelijk te zwaar voor hem te zijn.
- Aar van de Werfhorst volgde de kweekschool, maar werd journalist.
- Door zelfstudie ontwikkelde hij zich tot letterkundige.
- Het werk van Aar van de Werfhorst ademt een wat zwaarmoedige sfeer, waaraan zijn terugkerende thema 'vereenzaming' zeker bijdraagt.
- De stad Kampen speelt een belangrijke rol in zijn werk, o.a. in 'Volckmar de Ommelandvaarder' (1938) en in 'Madame Jatzkowa' komen beschrijvingen van de stad voor die bijna een historische studie zijn. Hij heeft voor hij deze boeken schreef drie jaar in het archief in Kampen onderzoek gedaan en kwam er ook later vaak terug. Om inspiratie voor 'Volckmar de Ommelandvaarder' op te doen woonde Van Werfhorst enige tijd in de oude pastorie op Schokland.
- 'De winterkraaien' wordt als zijn beste werk beschouwd. Het verhaal over veenarbeiders in de buurt van Sibculo, is waar gebeurd. Aar van de Werfhorst hoorde het verhaal van zijn grootmoeder. Hij schreef het boek rond 1942 in een hutje bij de sluis van Mariënberg.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest hij een periode onderduiken. Zijn archief is door de Duitsers in beslag genomen, samen met twee manuscripten. Hij heeft dit werk nooit terug gezien.
- Om te kunnen schrijven zocht Aar van de Werfhorst de eenzaamheid. Hij had hiervoor een huisje in Ommen, maar dit werd i.v.m. de woningnood in beslag genomen. 's Winters werkte hij vaak op 'De Zwarte Berg' op 'De Hoge Veluwe'.
- Aar van de Werfhorst had een jarenlange (homoseksuele) relatie met de SDAP/PvdA-politicus en minister (Handel en nijverheid / Verkeer en waterstaat) Hein Vos. Van de Werfhorst werkte ook als diens secretaris. Hein Vos verloor zijn ministerspost o.a. door zijn kritiek op het Indonesiëbeleid en wellicht ook door zijn homoseksuele relatie.
- Marie Vos woonde veertig jaar in bij Aar van de Werfhorst en Hein Vos. Ze verzorgde hun huishouding.
- Het werk van Aar van de Werfhorst wordt gerekend tot de 'Nieuwe Zakelijkheid'. Het waren, zeker in zijn eigen ogen, geen streekromans.
- Na zijn vijftigste schreef Aar van de Werfhorst nauwelijks meer.
- De laatste jaren van zijn leven zat hij in een rolstoel.
- Adri Maaskant was bevriend met Aar van de Werfhorst en Hein Vos. Hij erfde de boeken en brieven van Van de Werfhorst. De persoonlijke papieren van Van de Werfhorst heeft hij moeten verbranden.
- In Raalte is een straat naar Aar van de Werfhorst vernoemd (Aar van de Werfhorstsingel).
- Bij Kloosterhaar is in de Engbertsdijksvenen op een nieuw aangelegde dijk in 2006 een vogelhut geopend. Als eerbetoon aan van de Werfhorst werd een tekst uit 'De Winterkraaien' in de vogelhut opgehangen, omdat dit boek bij uitstek de sfeer van het leven in het veen in het begin van de vorige eeuw weergeeft en de Engbertsdijksvenen de laatste restanten vormen van dit veen.
Anderen over Aar van de Werfhorst
- Aar van de Werfhorst is een eenzame figuur in de Nederlandse letterkunde, zoals ook de streek rond de Lemelerberg, waar zijn roman speelt, wel een eenzame streek zal zijn. Deze eenzaamheid houdt een groot gevaar in: men verliest de wereld uit het oog en men sterft af, zonder dat men eigenlijk ooit geleefd heeft. Ik ben bang dat v. d. Werfhorst ook zal afsterven, zonder dat hij een plaats in de Nederlandse letterkunde heeft ingenomen. (Niek Verhagen, Het Woord, april-mei 1946, blz. 171)
- Want Aar van de Werfhorst heeft bijna geen boek geschreven, of er stroomt een rivier door, de Regge of de Overijsselse Vecht of de Gelderse IJssel. En het is altijd de rivier, die in de beslotenheid van het dagelijks leven het vreemde brengt, het avontuur, het wonder. (Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 39/40)
- Zowat een jaar geleden kwam die jongeman bij ons boven wonen. Maneschijn heette hij. Ik maakte al met hem kennis tijdens de verhuizing, want er moest een spinet naar boven worden gehesen en dat kon alleen als hij bij mij in het raam stond om het af te houden. 't Was een beleefd iemand met een heldere handdruk, zo'n beetje 'de grote stille knecht' van Aar van de Werfhorst. (Simon Carmiggelt, 'Takelen' in Gedundrukt, blz. 57)
- De eerste kennismaking met het werk van Aar van de Werfhorst
staat me nog haarscherp voor de geest. Ik gaf voor het eerst
les aan een derde klas voortgezet onderwijs en dat ging uit het
modernste boekje dat ze toen hadden. 'De wondere wereld', heette
het, deel 3b. En dat begon met de proloog uit 'De groote stille
knecht' van de een of andere Aar van de Werfhorst. Wist ik veel.
Een gekwelde, door het leven geteisterde goliath probeerde de
ik-figuur duidelijk te maken dat hij over hem moest gaan schrijven.
Een metafoor, dus, het moment waarop de schrijver geïnspireerd
wordt.
Het complete boek bleek als Salamander-pocket te koop. Het verhaal was in prachtige stijl geschreven, de inhoud meeslepend, het einde maakte een beetje melancholiek, en je raakte spelenderwijs op de hoogte van een volkomen onbekend stukje (regionale) marke-geschiedenis. (Gerrit Kraa, ''n Grootn stiln knech hef ech bestoan', in 'Jaarboek Twente', 1992) - In de boeken van Van de Werfhorst stroomt altijd een rivier. Als poel des doods maar bovenal het water van de weldaad. (Marion Groenewoud, De Stentor, internet)
Mijn favoriete citaat
De stad kun je leren, het platteland moet je leven.
Na enkele maanden heeft een jongeman van buiten alles door, wat de stad te bieden heeft.
Maar het duurt jaren voor iemand uit de stad zich heeft ingeleefd op het platteland.
En dan moet hij nog van goede wille zijn, anders blijft hij eeuwig een buitenstaander.
(Aar van de Werfhorst, geïnterviewd door Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 40)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Aar van de Werfhorst
- DBNL - Aar van de Werfhorst
- Wie is wie in Overijssel - Aar van de Werfhorst
uit: Maatstaf 11, mei 1963
Bronnen o.a.
- Op schrijversvoeten door Nederland (1955)
- P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- Jan van Geelen, Auteurs van de 20e eeuw (1966)
- Wie is die... Auteurs van Singel 262 (1966)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Gerrit Kraa, ''n Grootn stiln knech hef ech bestoan' (in 'Jaarboek Twente', 1992)
- Spectrum encyclopedie (1997)
- Encarta '98 (1997)
- J. Heymans, Schrijvers in Overijssel: De plaats, de plek (2000)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (februari 2023)