Gabriël Smit
Profiel
Achternaam: Smit
Roepnaam: Gabriël
Voornamen: Gabriël Wijnand
Geboren: 25-10-1910
Te: Utrecht
Overleden: 23-05-1981
Te: Laren (N.H.)
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend
heeft Gabriël Smit niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Het is mij niet bekend of Gabriël Smit een schuilnaam is of niet,
maar wie voor een jong dichter een naam zou moeten bedenken,
zou moeite hebben een betere te vinden
dan deze samenvoeging van aartsengel en handwerksman.
(M. Nijhoff, recensie 'Voorspel', 1931)
Voor tweedehands boeken | Ook van Gabriël Smit |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Voorspel (1931)
- Weerklank (1932)
- Requiem in memoriam matris (1932)
- Christofoor (35 ex.) (1934)
- Het laatste gezicht (1934)
- Galm en weergalm van het huwelijk van Jan Willem Venemans en Mejuffrouw Cornelia Hendrina de Bruin (25 ex.) (1935)
- Het tweede leven: lierdicht bij de geboorte van Dirk Willem Venemans, Harkema-Opeinde 10 mei MCMXXXVI (1936)
- De priester (1938)
- Maria-lof en andere gedichten (1939)
- Angelus: kleine getijden (1940)
- De stem van het kruis (met Gilb. Lohuis) (1941)
- XL Psalmen (1942)
- Klein lied in de kerstnacht (bibliofiel, 300 ex.) (1943)
- Tempore belli (bibliofiel, 150 ex.) (1943)
- De boekverkooper (1943)
- Sonnetten (bibliofiel, 250 ex.) (1944)
- Zeven Marialegenden (1945)
- Spiegelbeeld (1946)
- Fragment: sonnetten (1948)
- Ternauwernood (1951)
- Geboorte (1952)
- De psalmen (1952)
- Ik geloof (1957)
- Dichterbij (1964)
- Variaties van liefde (1966)
- Op mijn woord (1968)
- Leven van gedichten. Verzamelde poëzie (1969)
- Psalmen opnieuw (1971)
- Beeldspraak (1975)
- Gedichten (1975)
- Weerlicht (1976)
- Utrechts drieluik (bibliofiel, 500 ex.) (1976)
- Die geleden heeft onder Pontius Pilatus (1979)
- Evenbeeld (1981)
- Er is een belofte. Psalmen (met cassettebandje) (1981)
- Beeldspraak (met Jits Bakker) (1988)
- Roosjes uit de hemeltuin (1947)
- De rozenkrans (met Aart van Ewijk) (1947)
Dagboeken
- Dagboeknotities in het tijdschrift 'Roeping' in 1957.
Toneel
Gabriël Smit schreef een aantal lekespelen, o.a.:- De vijf blijde geheimen van Maria (1935)
- De arbeid als levensles (ca. 1935)
- Met de dichters door de natuur (ca. 1935)
- Goede Vrijdag: lyrisch-dramatische overwegingen (1939)
- De danser van Onze Lieve Vrouw : vrij naar de Middeleeuwsche Fransche legende "Del tumbeor Nostre Dame" (ca. 1940)
- Kerstmis (ca. 1940)
- Maria declamatorium (ca. 1940)
- Declamatie en voordracht (ca. 1940)
- De vreugde van den arbeid (1940)
- De engelen en de bedelaar: klein lyrisch kerstspel (1941)
- Terug naar Gethsemané: spel rond 's Heeren lijden en verrijzenis (1941)
- Vrouwen in Bethlehem (1954)
Hoorspel
- Hou je van me? (NCRV, 1975)
Overige non-fictie
- In het land van de dichter (1947 - herzien en uitgebreid in 1961)
- Dichtbij U is het Woord: inleiding tot het lezen van de Heilige Schrift (met anderen) (1957)
- Avondboek: teksten ter overweging (1978)
- Wachten op de bruidegom: wat verkondigt en wat vraagt het evangelie? (tekeningen van Harrie Sterk) (1979)
Vertalingen/bewerkingen
- John Donne, De zalige toortsen van den eerwaarden bruidegom Ds. Bernard Albert Venemans en zijn bruid Maria Johanna Kurpershoek bij hun huwelijk in Hilversum den vijftienden van de Bloeimaand Anno Gratiae MCMXXXV: een trouwpredicatie (met P.J. Venemans) (1935)
- John Donne, De wonderbare tweestrijd (samen met Fedde Schurer, Hein de Bruin, Pieter Venemans en Theun de Vries) (1939)
- Vrede van Bethlehem: oude Duitsche, Engelsche, Fransche en Spaansche kerstliederen (1939)
- Glorie van Paschen: oude Paaschliederen en -gedichten (1940)
- Richard Crashaw, Herderszang (1941)
- Vurige tongen: pinkstergedichten (1942)
- Romano Guardini, De kruisweg van Onzen Heer en Heiland (1944)
- De wonderlijke avonturen van mijnheer Prikkebeen, opnieuw berijmd door Gabriël Smit, bij tekeningen van Aart van Ewijk (1945)
- Il cantico di Santo Francesco intitolato del sole = Het zonnelied van den Heiligen Franciscus (1947)
- Ternauwernood (1951)
- Holbeins Oude Testament (1954)
- Het jaar van de Heer: gedichten voor het kerkelijk jaar (1954)
- F. Trochu, Bernadette Soubirous (1956)
- Gabriël Smit vertaalde gedichten, bijv. 'De klokken' van Guillaume Apollinaire, opgenomen in de 'De muze kent geen Babel', Poëzie uit alle werelddelen in vertaling' (1959), ook opgenomen in 'Liefde. In gedichten en kleurenfoto's', keuze van de gedichten W. van Drimmelen (1968)
- Romano Guardini, De Heer: beschouwingen over den persoon en het leven van Jesus Christus (1960)
- Maria red ons: gebeden van vier Litause meisjes in gevangenschap in Noord-Siberië (1961)
- Stemmen voor de ster (1961)
- Romano Guardini, De gestalte der toekomst: waarin ook opgenomen De moderne mens en het probleem van de macht (met J. Jacobs) (1963)
- Eens zat ik onder een wilgeboom een wilgeboom (vouwblad, geïllustreerd door William D.Kuik) (1965)
- Gabriël Smit vertaalde veel oud-christelijke gedichten (kerst- en pinksterliederen). Pinkstergedichten o.a. gebundeld in 'Vurige tongen'.
- De val van Icarus (1974)
- Psalm CXXXI in zeven Nederlandse berijmingen: Souter liedekens, Marnix, Petrus Datheen, Vondel, Voet, Gabriël Smit, Schulte Nordholt & Jan Wit (1975)
- Grensverkeer. Vertaalde gedichten (o.a. Auden, Brecht, Eliot, Grass, Neruda, Rilke) (1975)
- Beatrijs: de vroegste tekst (1979)
- Het lied van herder Jan (vertaald uit het Engels) (1999)
Gabriël Smit schreef een voorwoord voor
- Bloemlezing uit Guido Gezelle's gedichten (z.j.)
- C. H. G. M. Kuitenbrouwer, Lied en leven: verzen (1940)
- Ben Sikken, Nagelaten gedichten (1947)
- Matthieu Wiegman: Gemeentemuseum Den Haag, 1 dec. 1956 t/m. 20 jan. 1957 (1956)
- Lijntrekker; getekend en opgetekend door Jan Bouman, Het merckwaerdigste meyn bekent: merkwaardigheden in Nederland (1974)
- Rudi Jacobs-Mees, Verbondenheid (1975)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Gabriël Smit debuteerde in 1928 met poëzie in 'Stemmen des Tijds'.
- Gabriël Smit publiceerde in 'Opwaartse Wegen'. Na een conflict sloot hij zich aan bij 'De Gemeenschap'.
- Bij de Gooi- en Eemlander was Gabriël Smit als journalist de opvolger van Antoon Coolen.
- Gabriël Smit was redacteur van 'De Nieuwe Gemeenschap'.
- Gabriël Smit was journalist bij 'De Tijd'.
- Gabriël Smit was kunstredacteur bij de 'Volkskrant' (1952-1975) als opvolger van Godfried Bomans. Hij schreef toneel- en boekbesprekingen. In de jaren vijftig verscheen er bij iedere grote kerkelijke feestdag een gedicht van hem in 'De Volkskrant'.
- Gabriël Smit was redacteur van 'Ad Interim', van 'De Gids', 'Roeping' en van 'Raam'.
- Gabriël Smit publiceerde in 'Wending', 'Maatstaf'.
Over Gabriël Smit
- Een hoofdstuk 'Op zoek naar het vers' in 'Triptiek' van G. Stuiveling (1952)
- Een essay van Anton van Duinkerken over de poëzie van Gabriël Smit, 13 gedichten van Gabriël Smit en een essay van Gabriël Smit over de poëzie van Michel van der Plas in 'Onderlinge verstandhouding' (1955)
- Clare Lennart beschrijft in 'Op schrijversvoeten door Nederland' (boekenweekgeschenk 1955) een bezoek aan Gabriël Smit.
- 1 hoofdstuk: 'Gabriël Smit, Van Dik Trom tot Pascal' in 'Mijn boek van vroeger en van nu: zeven auteurs vertellen over de rol die het boek in hun leven speelde' (1956)
- 1 hoofdstuk: 'Hoe langer hoe meer aarde' in 'Flierefluiters apostel' van Martien J.G. de Jong (1970)
- Een interview met Gabriël Smit in 'Is Jezus nog te redden? Interviews over de Pinkstervernieuwing met L.J. kardinaal Suenens, E.C.F.A. Schillebeeckx, Daniël de Lange, Gabriël Smit' van Fem Rutke (1976)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Kostbaar bloed onzes Heeren, zangstem, piano, f kl.t., 1944', muziek Albert de Klerk, tekst Gabriël Smit (z.j.)
- 'Paasch-hymne, e kl.t.', Drie paasliederen: in de volkstoon : voor middenstem met piano- of orgelbegeleiding, muziek Toon Vraken, tekst Gabriël Smit (z.j.)
- 'Oud Hongaars kerstlied', Nederlandse tekst Gabriel Smit, begeleiding Jan Mul (z.j.)
- 'Psalm 47: voor koor, gemeente, trompet, fluit, pauken, trommel en orgel', André Verwoerd, in de berijming van Gabriël Smit (z.j.)
- 'Kerstmis aan boord', Paul Chr. v. Westering, tekst Gabriël Smit (z.j.)
- 'Voor Otto van Rees, (1884-1944)' (beperkte oplage) (1944)
- 'Nixe: voor mezzo-sopraan', tekst van Clara Eggink. Rondeel: voor mezzo-sopraan of bariton, tekst van Gabriël Smit, muziek van beide werken door Saar Bessem (1948)
- 'Rondeel, zangstem, piano, 1947; middenstem', tekst Gabriël Smit, muziek Sara Aletta Elisabeth Bessem (1948)
- 'Christus Koning, zangstem, piano', tekst Gabriël Smit, muziek Han van Koert (1949)
- In de serie 'Stemmen van schrijvers' verscheen bij Querido een 45-toerenplaat, waarop Gabriël Smit uit eigen werk voorlas. Aan de andere kant stond Guillaume van der Graft.
- Het gedicht 'Een kind' van Gabriël Smit wordt op de lp 'Zegge en schrijve... zestien. Gedichten voor het onderwijs' gelezen door Elisabeth Andersen.
- 'Vijf psalmen', tekst Gabriël Smit, muziek Willem Vogel (1959)
- 'Vertrouwen, kinderkoor [1 st.], D gr.t.', tekst Gabriël Smit (1960)
- 'Het nieuwe licht: (gesprek bij kerstlicht)', declamatie, zang, piano, fluit en viool, gedichten van Elisabeth van Maasdijk, Roel Houwink, Gabriël Smit, H.L. Oort, verbindende teksten Rein Schipper, ontwerp en muziek Guus Rink (1961)
- 'Luister toch... nu ik U smeek om vrede: psalterium', psalmberijming van Gabriël Smit, bewerkt en getoonzet door H. Meinders (1962)
- 'Hallelujah, zangstem, toetsinstrument, A gr.t., tekst Gabriël Smit, muziek Gerard Kremer (1964)
- 'Psalm 92', tekst Gabriël Smit, muziek Edward Stam (1969)
- Gabriel Smit noemde in 'De Tijd' van 21-12-1979 als de drie beste boeken van de jaren '70:
- Han Fortmann, Heel de mens: Reflexies over de menselijke mogelijkheden
- H. Berkhof, Christelijk geloof
- Helen Garner, New Oxford Book of English Verse - 1 gedicht: 'Sonnet' met een verklaring in 'Geloven in gedichten' van H. van der Ent (1980)
- In Schrijversprentenboek 28, 'Opwaartsche wegen' (1989) staat het handschrift van en brief van Gabriël Smit aan G. Kamphuis afgedrukt en een handschrift van het gedicht 'In memoriam majoor Segrave'.
- 'Psalm XXVI: opus 44: voor 4-stemmig gemengd koor a cappella: 1952', Louis Toebosch, Nederlandse berijming van Gabriel Smit (1990)
- 'De twaalf maanden: opus 147: voor gemengd koor en strijkkwartet: 1990'. Louis Toebosch, tekst van Gabriel Smit (1991)
- De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. Gabriël Smit stond op plaats 62.
- Een portret (olieverf op doek) van Gabriël Smit door J.H. Moesman, gemaakt in 1931 in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- Ridder in de orde van de H. Gregorius (1955)
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1958
- Literaire prijs van de gemeente Hilversum 1962
- Brand-van Gent-prijs 1966 voor zijn gehele oeuvre
- Marianne Philips-prijs 1970 voor 'Op mijn woord'
Gabriël Smit was lid van de jury voor volgende prijzen:
- Novelleprijsvraag CPNB 1948, 1951
- Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam 1955, 1960
- Bijenkorf-literatuurprijs 1956
- Henriëtte Roland Holst-prijs 1957, 1967
- Provinciale prijs voor schone kunsten (Noord-Brabant) 1957, 1963
- Koepel-prijs 1959
- Brand-van Gent-prijs 1960
- Anne Frank-prijs 1961
- Prijs der literaire kritiek 1962
- Karel de Grote-prijs 1966
- Raadhuisprijs (Bussum) (1967)
- Cultuurprijs der gemeente Hilversum 1968, 1974
- Culturele Aanmoedigingsprijs (Hilversum) 1968, 1974
Werk van Gabriël Smit geciteerd in een overlijdensbericht
Volkskrant, 30-06-1993
Opmerkingen
- Gabriël Smit woonde de eerste twintig jaar van zijn leven op Zadelstraat 36 in Utrecht. Deze stad komt vaak in zijn gedichten voor.
- Gabriël Smit stapte in 1934 van de Oud-Katholieke over naar de Rooms-Katholieke kerk.
- Gabriël Smit kwam als journalist bij de Gooi- en Eemlander in Hilversum wonen (Javalaan 39). Hij verhuisde in 1936 naar de Joh. Geradtsweg 99. In deze jaren publiceerde hij zijn eerte dichtbundels.
- De eerste poëzie van Gabriël Smit had een sterk religieuze inslag. Bij zijn latere werk werd dat minder.
- Van 1941 tot 1955 woonde Gabriël Smit in 's Graveland, op Noordereinde 1. Hij was hier actief in de politiek en enkele jaren lid van de gemeenteraad (fractievoorzitter KVP). Gabriël Smit was korte tijd waarnemend burgemeester van 's-Graveland.
- Zijn positie tijdens de Tweede Wereldoorlog was wat dubbel. Er verschenen (illegaal) zes dichtbundels van hem én hij was hoofdcorrespondent van de nazistische Nederlandsche Kultuurkamer.
- Zijn berijming van de psalmen (voornamelijk gemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog) was in 1952 een ongekend succes. Er werden er bijna 100.000 van verkocht.
- In 1955 verhuisde hij naar Laren, Gooiersgracht 161. Af en toe wordt vermeld dat Smit in Eemnes woonde. Dit is onjuist. Zijn huis stond op de grens van Eemnes, maar in Laren.
- In 1969 stapte hij uit de Rooms-Katholieke kerk.
- Gabriël Smit overleed aan een longaandoening.
- Hij werd op 27-05-1981 begraven op de RK Begraafplaats Sint Janskerkhof in Laren. Op zijn grafsteen staat de tekst: 'Liefde is het hart van het heelal'.
- Zijn laatste bundel 'Evenbeeld' voltooide hij drie weken voor zijn dood.
handtekening Gabriël Smit
Anderen over Gabriël Smit
- Martinus Nijhoff zei naar aanleiding van de eerste bundel van Gabriël Smit dat hij zich voor een jonge dichter geen betere naam kon denken dan deze samenvoeging van aartsengel en handwerksman.
- Gabriël Smit was nog heel jong, toen hij zijn eerste herfstgedichten schreef en ieder jaar opnieuw boeit hem het zachte afsterven van de natuur als iets, dat wij buiten ons zien gebeuren, doch tegelijkertijd binnen onszelf beleven. Het roept een weemoed op, die door alle waarnemingen heendringt en ze van hun visuele scherpte ontdoet. Omhuld door het waas van hun vergankelijkheid worden de dingen minder brutaal. Achter hun naderende gedaante-verandering beginnen zij reeds de hulpeloze ontdaanheid te tonen, waarmee zij naakt en kil in de komende winter zullen staan. Zijn herfstmijmering brengt aan Gabriël Smit een verwantschap met deze ontdaanheid van de natuur te binnen. Dit is bij hem een lyrisch grondgevoel. Het verlaat hem zelden. Het beheerst grote gedeelten van zijn werk. (Anton van Duinkerken, Onderlinge verstandhouding, blz. 74)
- En nu kwam Karel Meeuwese gisterenmiddag met het nieuws, dat Gab Smit sedert een paar dagen te Breda in de grote gevangenis is aangekomen. We probeerden gisteren Gab te bereiken, maar tevergeefs; alle heren waren met het mooie zondagsweer aan de wandel. Hij is nu uit handen van de Field Security, die naar Duitsland is, en is in Nederlandse handen overgegaan; het moet al heel raar lopen als wij hem niet vrij krijgen! Het is eigenlijk te dwaas! (Pieter van der Meer de Walcheren, Dagboek 4, blz. 203/204, 16-04-1945)
- Tijdens een literaire bijeenkomst van het tijdschrift De Gemeenschap ontmoette Wouter Paap Gabriël Smit, 'een wat schichtige jongen, die', zo schrijft Paap, 'evenals ik op de achterste rij van het tuinzaaltje van hotel Pays-Bas vol eerbied naar de kunstenaars zat op te kijken.' 'Na afloop wandelden wij samen op en kwamen wij middenin de zaterdagavondse pantoffelparade op 'het' Steenweg terecht. Gabriël Smit vertrouwde mij voorzichtig zijn dichterlijke aspiraties toe, maar allengs vatte hij zozeer vlam, dat hij op het doorregende plaveisel neerknielde om mij duidelijk te maken, hoe hij uit de modder van de maatschappij een parel van poëzie zou winnen. Vervolgens stak hij zijn handen in schaalvorm hoog om het denkbeeldige kleinood aan het licht te brengen. Op dit suprème moment baande een politieagent zich door de kring van achterdochtig-smalende burgers, die zich om ons heen gevormd had, en bracht de jonge poëet met een kalm, maar streng 'Doorlopen, mijnheer' tot de orde. Dit was het eerste en enige moment waarop ik Gabriël Smit pathetisch heb gezien. (Wouter Paap in: Jeroen Brouwers, Zachtjes knetteren de letteren, blz. 118/119)
- Hoe verder je in de geest van Gabriël Smit doordringt, hoe helderder en ordelijker het wordt. De kern is misschien een diep en zuiver blauw. Maar aan de periferie is het een nogal chaotische warboel van oprecht gemeende beloften die hij nooit zal houden, van brieven die eigenlijk geschreven zouden moeten worden. (Clare Lennart, Op schrijversvoeten door Nederland, blz. 66) en blijft niet van zijn dochter(s) af, en toch is hij een aardige vent. Belabberd. (Barend Rijdes, Literair dagboek 1966-1975, 09-09-1968, blz. 30)
- De gave, haast klassiek-harmonische gedichten van Gabriël Smit (E. Rijpma, kort overzicht van der Nederlandse letteren, 1953)
- Gebriël Smit. die met vrij veel litterairen aanwezig was met ... zijn dochter, met wie hij opvallend omging en inderdaad betrekkingen (naar men zegt) onderhoudt die niet de gebruikelijke zijn tussen vader en dochter. Dit soort verhalen stemt mij neerslachtig; Gab drinkt en blijft niet van zijn dochter(s) af, en toch is hij een aardige vent. Belabberd. (Barend Rijdes, Literair dagboek 1966-1975, 09-09-1968, blz. 30)
- Gabriël Smits poëzie laat zich omschrijven als een durende dialoog. Er is misschien in de Nederlandse poëzie geen dichter die zozeer woord en wederwoord geeft. Hem lezen is in een gesprek betrokken raken... (Kees Fens, nawoord in Gabriël Smit, 'Weerlicht')
Uit mijn weblog: 29-07-2007:
Via email correspondeerde ik met Nico Sjoer. Hij kocht op een rommelmarkt een bloemlezing die ik nog niet op de bladzijde over Smit vermeld. Het gaat om een boek uit de bibliotheek van Gabriël Smit zelf en het bevat zelfs nog een (naar ik aanneem) door hem geschreven kladversie van een van zijn gedichten. De titel van deze bloemlezing is: 'Maria in de Nederlandsche poëzie. Keur van gedichten gebundeld door E.P. Alfons v.d. Moeder van Smarten, O.D.C.. Ingeleid door Jozef de Voght.' Uitgave: Carmelitana Kortrijk, 1942. Het exemplaar is door bloemlezer E.P. Alfons cadeau gedaan aan Gabriël Smit en bevat drie gedichten van Smit. Nico scande op mijn verzoek één van de handgeschreven gedichten:
Het is duidelijk een oud papiertje. De marmerachtige kleur is verraderlijk, het zijn roestvlekken. De kans is - gezien de thematiek van het gedicht - groot dat het inderdaad een handschrift van Gabriël Smit is. Zoiets vinden op een rommelmarkt is echt een buitenkansje.
Uit mijn weblog: 25-12-2009:
Vandaag reageert een kleinzoon van Gabriël Smit: 'Hallo Mats, Ik was op zoek naar een gedichtje van Gabriël Smit via Google, en kwam zodoende op je site terecht op pagina http://www.schrijversinfo.nl/smitgabriel.html Je heb daar een scan geplaatst van handschrift en ik kan inderdaaad bevestigen dat dit het handschrift van mijn grootvader is. Ik zou het uit duizenden herkennen, inclusief de doorhalingen. Ik heb zelf begin jaren 60 bij mijn grootouders in huis gewoond samen met mijn moeder (op de Gooiersgracht 161 inderdaad, in Laren).'
Mijn favoriete citaat
De kleine klok, de grote nacht,
mijn leven en de eeuwigheid,
wat letters op papier gebracht:
een vreemde, dwaze ijdelheid.
En toch: de woorden die ik vind,
zij helpen en beschermen mij.
Verslonden door den nacht, den wind,
drijft alles hulpeloos voorbij,
(Gabriël Smit, Motief (fragm.),
Is dit genoeg: een stuk of wat gedichten, blz. 180)
Naar een overzicht van citaten van Gabriël Smit
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Gabriël Smit
- DBNL - Gabriël Smit
- Nederlandse Poëzie Encyclopedie - Gabriël Smit
- Gedicht: Met grote letters
- Gedicht: Een kind
- Het literatuurhuis - Gabriël Smit
Bronnen o.a.
- Op schrijversvoeten door Nederland (1955)
- Sesam encyclopedie (1974)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- De Nieuwe Linie (03-06-1981)
- Querido's letterkundige reisgids van Nederland (1982)
- Keesings Historisch Archief (12-02-1982)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse en Vlaamse literatuur (1996)
- Spectrum encyclopedie (1997)
- Encarta '98 (1997)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
- Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (februari 2019)