Jaap van de Merwe
Profiel
Achternaam: van de Merwe
Roepnaam: Jaap
Voornamen: Jacobus Marinus
Geboren: 14-09-1924
Te: Rotterdam
Overleden: 19-02-1989
Te: Oosterhout
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Jaap van de Merwe niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Voor tweedehands boeken | Ook van Jaap van de Merwe |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- De pantoffels van Aboe Kasim. Humoristisch toneelstukje in 2 bedrijven op rijm naar het gelijknamig sprookje uit 'Duizend-en-één-Nacht' (1947)
- Pyramus en Thisbe (1950)
- Buurman boven in de boom (bloemlezing maatschappij-kritische teksten) (1979)
Proza
- Stiefbeen en zoon (1964)
- Daar komen de wijven. Triller uit warm Amsterdam (1979)
Overig non fictie
- Tom trekt van Lehrer (in eigen beheer, 1982)
- Het zwarte schaap van de rooie familie. Een biografie van Gerrit Jan Zwertbroek (1989)
Vertalingen/bewerkingen
- Ovidius, Pyramus e Thisbe (bewerking) (1945)
- E. Kuby, Meisje Rosemarie (1958)
- K. Walker en G. Boumphey, De dieren kwamen twee aan twee (1960)
- Yoshiko Uchida, Takao en het samoerai zwaard (1961)
- T. Valentin, Hel van een kind (1962)
- G. Morrill, Blinde koers (1962)
- Elizabet Spencer, Stem aan de achterdeur (1962)
- Robert Lewis Taylor, De reis naar Matecumba (1962)
- Robert R. Harry Sr., Poe Ban en zijn olifant (1962)
- B. Newman, Wereld van de spionage (1963)
- Lothar Philipp Mayring, Pieter Stuyvesant, de man die New York bouwde (1963)
- Art Buchwald, Meer kaviaar (1964)
- 1 vertaalde liedtekst in 'Gij zijt kanalje! heeft men ons verweten. Het proletariërslied in Nederland en Vlaanderen', Jaap van de Merwe (1974)
- De onbehouwen liedjes van Aristide Bruant (in eigen beheer, 1983)
- Veel door hem vertaalde nummers op ''t Oproer kraait. Rebelse liedjes van altijd en overal' (2006)
Bloemlezingen
LP's/CD's
- Langs de dijk in Beverwijk / Als u wilt permitteren (single, 1962)
- Jaap zingt liedjes van Van de Merwe (De vriendelijkste kerel van de wereld/Liefkozen/Vrij naar de natuur/Buurman boven in de boom) (ep, 1962),
- Drie patrouilles/Pluizen in de wind (single, 1965)
- Scherven voor Vietnam/De ballade van Hugo de Groot (single, 1966)
- Tehuis (lp, 1970)
- Een echte Hollander. De beste liedjes van Jaap van de Merwe gezongen door Wim Kan / Adèle Bloemendaal / Leen Jongewaard / Jenny Arean / Gerard Cox / Willeke Alberti / Jaap van de Merwe (lp, 1971)
- 't Oproer kraait (lp, 1971)
- De oproerkraaiers (lp, 1973)
- Op de hele wereld is geen Uyl te koop zo mooi als onze Joop/Socialistenmars (single, 1973)
- 7 nummers op 'Liedjes van Michel van der Plas & Jaap van de Merwe' (waaronder 'Drie eskadrons' gezongen door hem zelf) (1977)
- Hollanditis (cassette, 1981 - lp, 1982)
- De Jordaan (lp, 1983)
- Blokkendoos Boem (CD, 1988)
- 't Oproer kraait: Rebelse liedjes van altijd en overal (4 CD-box, 2006)
Nummers van Jaap van de Merwe door anderen
- 2 nummers ('Naar buiten' en 'Party gesprekken' door Gerard Cox op 'Wie wijst Gerard Cox de weg...?' (1971)
- 1 nummer: 'Rebelse meid' op de lp 'Het jaar van de vrouw' van Coby Schreijer (1975)
- 1 nummer: 'Naar buiten' door Gerard Cox op 'Cabaret drieluik' (z.j.)
- 2 nummer op 'Wim Sonneveld met Willem Nijholt en Corrie van Gorp'
- 3 door Jaap van de Merwe vertaalde nummers op 'Zo goed als nieuw' van Cobi Schreijer (lp, 1988)
- 1 nummer: 'Marilijntje' op 'Springlevend' van Frans Halsema (2CD, 2009)
Jaap van de Merwe schreef een hoestekst voor
- Frits Lambrechts, Neem me zoals ik ben (lp, 1970)
Theater
- De beer en de Pasja (een dwaas kluchtspelletje naar een vaudeville van Eugène Scribe) (1951)
- Alle gekken kijken (cabaret, 1959)
- En ik .... zei de gek (cabaret, 1961)
- Wijzer Wezen (cabaret) (1964)
- Ze doen maar (cabaret, 1965)
- Olifant met lange snuit of de afgang der autorariteiten (cabaret, 1966)
- Aaii poes (cabaret, 1967)
- Barrikade een demagogies antikabaret (cabaret, 1970)
- Cabaretiers voor Vietnam (georganiseerd samen met Hetty Blok)
- Tehuis (voor Toneelgroep Centrum, 1971)
- Jungle Opera (voor De Nieuwe Komedie) (1974)
- Vrolijke Guerilla (1974)
- Planten zonder wortels (vertaling, voor De Noorder Compagnie) (1976)
- Plezant is verboden (1979)
- Komedianten (vertaling, voor Haagse Comedie) 1980)
- Groeten uit Scheveningen (voor De Nieuwe Komedie) (1981)
- Wespen in de jampot (voor Het Klein Muziektheater) (1982)
- De Jordaan (voor Nooy's Volkstheater) (1983)
- Hadjemaar: Amsterdamse volksmusical (voor Nooy's Volkstheater) (1984)
- De ongelooflijke avonturen van Pieter Jelles (Mr.P.J. Troelstra): een volksopera zonder zanger(es)s(en) (1986)
|
|
Televisie/Radio
- Stiefbeen en zoon (NCRV-tv, 1963-1966)
- Hands Up, Majesteit (tv, 1965)
- Mijn geweten en ik (tv, 1966)
- Bastien en Bastienne (tv, 1967)
- 't Oproer kraait (VARA-radio, 1968-1975)
- Tot de dood ons scheidt (= All in the Family) (tv, 1969-1971)
- Dagboek van een oproerkraaier (VPRO-tv, voorjaar 1970)
- 't Oproer kraait (VARA-tv, najaar 1970-1972)
- Overstappen (tv, 1981)
Tijdschriften
- Jaap van de Merwe begon in 1945 als journalist bij 'Het Vrije Volk'. Eerst bij plaatselijke edities, daarna als kunstredacteur. In 1959 werd hij overgeplaatst van de kunst- naar de stadsredactie. Men vond zijn bijdragen onvoldoende kwaliteit hebben en bovendien vond men dater sprake was van belangenverstrengeling, omdat hij teksten geschreven had voor Wim Kan en Wim Sonneveld. Hierop nam Van de Merwe (woedend) per 01-10-1959 ontslag.
- Jaap van de Merwe werkte voor 'De Dordtenaar' en 'Vrije Vogels'.
- Jaap van de Merwe publiceerde in 'De Nieuwe Linie', 'NRC Handelsblad', 'Het Parool', 'Televizier', 'De Tijd', 'VARA-gids', 'Vrij Nederland'.
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- D.J. Gribnau, 'De Oproerkraaier. De geschiedenis van Jaap van de Merwe en zijn cabaretgezelschap tijdens de jaren zestig (1958-1973)' (1993)
- Henk van Gelder, 'De vriendelijkste kerel van de wereld. Jaap van de Merwe, 1924-1989' (1994)
- 'Kraait het oproer nog? Een programma rond Jaap van de Merwe', uitgevoerd tijdens het Amsterdams Kleinkunst Festival 1994.
- 1 hoofdstuk 'Geëngageerde troubadours. Van Iependaal en Van de Merwe' in 'Handig literatuurboek voor mensen met meer verstand dan opleiding' van Willem Wilmink (2016)
Literaire prijzen
- (de eerste) TeleVizierring 1964 voor Stiefbeen en Zoon.
- Binnenstadsprijs 1970 voor 'Bedstee aan 't IJ'. (Jaren later onthulde Van de Merwe dat Conamus-directeur Henry Middenberg hem een paar weken voor de uitreiking had opgebeld met een verzoek: 'We hebben wel allerlei inzendingen gekregen, maar er zat zo weinig goeds tussen. Wil jij 'Bedstee aan 't IJ' niet insturen?' Van de Merwe begreep de hint en kreeg de prijs - een van de weinige onderscheidingen die zijn carrière heeft opgeleverd. - Henk van Gelder, 't oproer kraait, blz. 37)
Opmerkingen
- Jaap van de Merwe was tekstschrijver, cabaretier, vertaler en componist.
- Jaap van de Merwe was de oudste zoon van Arie van de Merwe (adjunct-politierechercheur) en Wilhelmina Pieternella Breedveld.
- Hij volgde het Gymnasium Erasmianum in Rotterdam. In 1943 deed hij staatsexamen.
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog organiseerde hij het zoldercabaret 'De Lachende Papegaai', samen met o.a. Wim Meuldijk.
- Jaap van de Merwe studeerde na de Tweede Wereldoorlog enkele maanden theologie. Daarna besloot hij journalist te worden.
- Eind jaren vijftig was hij in Rotterdam en Amsterdam lid van studentencabaretgroepen.
- Jaap van de Merwe trouwde op 19-12-1956 met Marijke Geertruida Schröder. Ze kregen 2 zoons en 1 dochter. Ze scheidden op 22-3-1977.
- In 1959 werd hij auteur en artistiek leider van het Leidseplein Cabaret in Amsterdam.
- Hij schreef maatschappij-kritische teksten voor zichzelf en voor anderen (bijv. voor Wim Kan, Wim Sonneveld, Sieto Hoving, Gerard Cox, Fons Janssen, Jenny Arean, Adèle Bloemendaal, Jasperina de Jong).
- Zijnboek 'Gij zijt kanalje! heeft men ons verweten! Het proletariërslied in Nederland en Vlaanderen (1974)' was voor hem de (linkse) tegenhanger van de 'cabaretbijbel' 'En nu de moraal van dit lied' van Wim Ibo. Bij Ibo ging het om de vorm, bij Van de Merwe om de inhoud.
- Jaap van de Merwe was van 1976 tot 1979 voorzitter van de Vereniging van Letterkundigen.
- Op bezoek bij zijn broer in Oosterhout werd Van de Merwe getroffen door een fatale hartaanval.
- Zijn mooiste liedjes gaan over de Tweede Wereldoorlog en zijn beide geschreven in 1964: 'Drie patrouilles' over de Duitse inval in mei 1940 en 'Pluizen in de wind' over de jodendeportaties tijdens de bezetting.
Handtekenig onder hoestekst Frits Lambrechts, ´Neem me zoals ik ben´ |
Anderen over Jaap van de Merwe
- Grootste hobby: In twee woorden dingen uit te drukken, waarvoor men met beslist niet minder dan drie woorden toe kan. (Nederlandse chansons, blz. 67)
- Vanaf het begin was er kritiek op zijn eigen optreden: niet ten onrechte reageerde hij daarop door te zeggen dat maar weinig anderen dit compromisloze repertoire wilden zingen. (Keesing Historisch Archief, 24-08-1989)
- Van de Merwe heeft zonder twijfel vooropgelopen waar het ging om het slechten van heilige huisjes. Maar van zijn werk zijn toch vooral enkele tijdloze chansons overgebleven; de geëngageerde en actuele liederen hebben de tand des tijds niet doorstaan. Van blijvender waarde is zijn pionierswerk in de geschiedschrijving van het 'rooie lied'. Hij onderkende als een van de eersten het belang van de populaire cultuur voor de kennis van het verleden (David Gribnau, Biografisch Woordenboek van Nederland 5, 2002)
- Hij was journalist, cabaretier en tekstschrijver annex vertaler - en in al zijn bezigheden klonk een gel, vaak compromisloos verlangen naar een betere wereld door. Zó fel dat zijn leven ook een aaneenschakeling van conflicten is geweest, die soms het uitzicht op zijn grote kwaliteiten danig hebben belemmerd. (Henk van Gelder, 't Oproer kraait, blz. 17)
- Van de Merwe, een kruising tussen Jezus Christus, Don Quichot en Domela Nieuwenhuis, heeft zijn hele leven gevochten. Tegen de burgerlijke politici en tegen zijn slappe-wascollega's die vrijblijvende grapjes maakten. Hij beschouwde fel rode, retorisch begaafde politici als Marcus Bakker (CPN) en Jan Schaeffer (PvdA) meer als collega's dan Paul van Vliet en Wim Sonneveld. En hij vocht tegen de angsthazen in Hilversum, die veel te weinig ruimte reserveerden voor het oprechte rode geluid. (Patrick van den Hanenberg, Volkskrant, 23-11-2006)
Mijn favoriete citaat
De Begrafenis Godverdomme
Wat een blomme
Me moeder die sjouwde zich rot
Na veertig jaar slaven
Toen werd ze begraven
Toen was ze kapot
Na jaren en jaren
Van kinderen baren
Haar lijf was verkromd en verzakt
Een kuil in de smurrie
In razende hurrie
Weer dichtgesmakt
Een graf zonder zerken
Geen mis in de kerken
Berust in uw lot
Beneden de pijnen
Maar boven daar zijne
We kind'ren van God
(Jaap van de Merwe)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Jaap van de Merwe
- www.jaapvandemerwe.nl
- Biografisch Woordenboek - Jaap van de Merwe
- Wikipedia - Jaap van de Merwe
- Lirama - liedteksten Jaap van de Merwe
- Crime.nl - Jaap van de Merwe
Bronnen o.a.
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Keesing Historisch Archief (24-08-1989)
- Moorden met woorden. Honderd jaar Nederlandstalige misdaadliteratuur (2000)
- 't Oproer kraait (2006)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (juli 2018)