Jan Mens
Profiel
Achternaam: Mens
Voornamen: Jan
Geboren: 18-09-1897
Te:Amsterdam
Overleden: 31-01-1967
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): Jan Mens schreef onder
het pseudoniem Aart de Rode twee
kinderboeken. Hij gebruikte ook het pseudoniem J.
Rebel (voor 'Rafels').
Voor tweedehands boeken | Ook van Jan Mens |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Proza
- Rafels (schetsen) 1934
- Het Rode gerucht (1939)
- Menschen zonder geld (1939)
- De gouden reaal (1940)
- Koen (1941)
- Waterland (1943)
- Meester Rembrandt (1946)
- De blinde weerelt (1948)
- Lampions der liefde: zijnde enige spannende fragmenten uit het geheim dagboek van Maria Petronella Goudentor (1948)
- Goud onder golven (heruitgave van 'Waterland') (1949)
- Het goede inzicht (1949)
- Er wacht een haven (1950)
- De witte vrouw (1952)
- Elisabeth (1953)
- Op Liefdes lichte voeten (1955)
- Godt alleen d'eere (1957)
- Omnibus (De gouden reael/Koen/De witte vrouw) (1957)
- Acht en achttien (Koen/Op liefdes lichte voeten) (1959)
- Marleen (1960)
- Griet Manshande (De gouden Reael/De blinde weerelt / Het goede inzicht / God alleen d'eere) (1961)
- Het heldere uur (1962)
- Liefdes lichte voeten, in: De grote vier omnibus (met Corsari, Fabricius en Mens) (1962)
- Goud onder golven (heruitgave van 'Waterland') (1963)
- Het klein verschil (1964)
- Keuromnibus (Marleen/De blinde weerelt/Er wacht een haven) (1965)
- De kleine waarheid (Marleen/Het heldere uur / Het klein verschil) (1967)
- Bewogen beelden (Koen/Er wacht een haven / Mensen zonder geld)
- Griet Manshande, deel I (De Gouden Reael / De Blinde Weerelt) (1972)
- Griet Manshande, deel II (Het Goede Inzicht / Godt alleen d'Eere) (1986)
Voor kinderen
- Jongens uit het tuindorp (1936)
- Joost uit de Rokende Moor (1940)
- Geertje (1940)
- Vrolijke vrienden (1940)
- De windhappers (1941)
- Het feest van Sinterklaas (4e druk, 1954)
- De redders van Engelmond (1959)
Boekjes voor het lager onderwijs
- De bloeiende perelaar: een achttal leesboekjes voor het voortgezet leesonderwijs op de lagere school, bestemd voor de laatste drie of vier leerjaren (1950)
Overige non-fictie
- Hellend vlak of De misdaad in miniatuur: zijnde de zittingen van den Amsterdamsen politierechter (1941)
- Amsterdam, paradijs der herinnering (1947)
- De Nieuwe Kerk te Amsterdam (AO 220) (1948)
- Griet Manshande en haar geheimen: bevattende een aantal prijzende en lakende epistels, geschreven naar aanleiding van het verschijnen van een trilogie; benevens enige bescheiden opmerkingen en toelichtingen betreffende dezulke, mitsgaders enige stokpaardjes, gefokt en bereden door Jan Mens (1952)
- Letterlust op Kipperust (1954)
- Oude raadhuizen (documentaire) (1960)
Vertalingen/bewerkingen
- Het leven en de avonturen van Robinson Crusoë: bevattende een relaas van zijn verblijf op een onbewoond eiland, door hemzelf verteld en opgeschreven door Daniël Defoe; opnieuw bewerkt door Jan Mens (1948)
- Harriet Beecher-Stowe, De negerhut van Oom Tom (1954)
- Het vrolijke en roemruchte leven van Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen (ca 1956)
- Gullivers reizen naar Lilliput en Brobdingnac (1957)
- De wonderlijke avonturen van Baron von Münchhausen: te land, ter zee en in de lucht (ca. 1958)
- De vermakelijke historie van Reinaert de vos (ca. 1959)
Vertaald:
- 'Menschen zonder geld' werd in 1942 vertaald in het Zweeds.
- 'De gouden reael' werd in 1943 vertaald in het Deens en later in het Duits.
- Vertshuset i Amsterdam (Noorse vertaling van 'De Gouden Reael' door J.L. Hiorth) (1946)
- La vie passionnée de Rembrandt (Franse vertaling van 'Meester Rembrandt' door Madeleine Didailler en Michel Duino (1956)
- Griet Manshandes Heimkehr (Duitse vertaling van 'Het goede inzicht' en 'Godt alleen d'eere' door Jutta Knust e.a.) (1961)
- Rembrand (Bulgaarse vertaling van 'Meester Rembrandt' doorPenco Simov) (1970)
- 'Meester Rembrandt' werd ook vertaald in het Italiaans, Spaans, Portugees en Sloveens.
- 'De Blinde Weerelt' werd vertaald in het Duits.
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Hij stuurde zijn jongensboek 'Vroolijke vrienden' op naar Thijssen, die het opnam in de kinderbijlage van het tijdschrift 'Wij', waarvan Thijssen redacteur was.
- Jan Mens schreef beschouwingen in 'Singel 262'.
Over Jan Mens
- Een korte biografie van Jan Mens in 'Tweeëntwintig biografieën' (1950)
- Een hoofdstuk: 'Kijken achter coulissen' in 'Zeventien auteursgeheimen' (1957)
- Willem Brandt e.a., '65 jaar mens onder mensen: overpeinzingen en ontboezemingen bij de vijfenzestigste verjaardag van Jan Mens' (1962)
- 2 bladzijden over Jan Mens in 'Lezersmemorie. Vierentachtig auteurs met hun boeken bij Querido - gekiekt, belicht en in lijstjes gezet' (1977)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Geertje' (1940) werd geïllustreerd door Marten Toonder.
- 'Marleen', 'Het heldere uur' en 'Het klein verschil' vormen samen de cyclus 'De kleine waarheid'. Deze werd voor televisie bewerkt en in 1970/1971 door de NCRV uitgezonden met Willeke Alberti in de hoofdrol. De serie brak alle kijkcijferrecords: zesmiljoen kijkers, zesentwintig weken lang.
- Evert de Vries, 'De Kleine Waarheid in Beeld' (1971)
- 'Er wacht een haven' verscheen in 1972 en in 1992 als Grote letterboek.
- 'Koen' verscheen in 1978 als Grote letterboek.
- 'Mensen zonder geld' verscheen in 1976 als Grote letterboek.
- 'De Blinde Weerelt' verscheen in 1979 als Grote letterboek.
- 'De Gouden Reael' verscheen in 1979 als Grote letterboek.
- 'Het goede inzicht' verscheen in 1979 als Grote letterboek.
- 'Godt alleen d'eere' verscheen in 1980 als Grote letterboek.
- 'Op liefdes lichte voeten' verscheen in 1981 als Grote letterboek.
- 'Marleen' verscheen in 1982 als Grote letterboek.
- 'Het heldere uur' verscheen in 1982 als Grote letterboek.
- 'Het klein verschil' verscheen in 1982 als Grote letterboek.
- 'De witte vrouw' verscheen in 1994 als Grote letterboek (in twee delen).
- De televisieserie 'De kleine waarheid' verscheen in 2005 op als DVD-box. Willeke Alberti wilde de DVD-box cadeau geven aan alle 1899 verzorgingstehuizen in Nederland. De Sponsor Loterijliet eind 2005 deze wens uitkomen.
- 1 portret van Jan Mens in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Wat je met storm kwijtraakt, haal je met mooi weer niet weerom.'
Literaire prijzen
- Kosmos Eerstelingenprijs 1938 voor 'Menschen zonder geld'
- Jan Mens was drager van de bronzen medaille van De Beemster en van de zilveren medaille van de stad Amsterdam
- Begin jaren zestig, kort voor zijn dood, was hij de best verkochte schrijver van Nederland
Jan Mens was lid van de jury voor
- Kosmos Eerstelingenprijs 1963
Biografische opmerkingen
- Jan Mens zat op de ambachtsschool in de Westerstraat in Amsterdam, waar hij voor meubelmaker leerde.
- Tot 1922 werkte hij als meubelmaker. Van 1922 tot 1933 werkte hij als biljartmaker.
- Jan Mens trouwde in 1922 met Abeltje Stenhuis.
- In 1933 raakte hij werkloos. Hij werkte kort als colporteur, als verkoper op tentoonstellingen, als drummer. Hij schreef toen verhalen, schetsen en kinderboeken. In 1938 stuurde hij 'Menschen zonder geld' in voor de door Uitgeverij Kosmos ingestelde eerstelingenprijs. Hij won deze prijs (1000 gulden) en leefde vanaf toen van de pen.
- Jan Mens werd beïnvloed door Theo Thijsen. Hij stuurde zijn jongensboek 'Vroolijke vrienden' op naar Thijssen, die het opnam in de kinderbijlage van het tijdschrift 'Wij', waarvan hij redacteur was. Uit dankbaarheid maakte Jan Mens een paar boekenkasten en stoelen voor Theo Thijssen.
- De verhalen van Jan Mens spelen meestal in Amsterdam en soms in de Beemster.
- Jan Mens had veel belangstelling voor de bouw- en schilderkunst.
- "De gouden reaal' (1940), 'De blinde weerelt' (1948), 'Het goede inzicht' (1949) en 'Godt alleen d'eere' (1957) vormen samen de 'Griet Manshandecyclus'.
- Jan Mens ligt begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam (graf AA-01-020g).
Anderen over Jan Mens
- Kwam tijdens de crisisjaren als werkloze tot schrijven. Bijzonder produktief schrijver die grote populariteit verwierf door zijn vlotte verteltrant, zodat hij van zijn pen kon leven. (G.J. van Bork, P.J. Verkruijsse, De Nederlandse en Vlaamse auteurs)
- In sommige gevallen slagen Nederlandse schrijvers erin van de pen te leven. Een van hen is Jan Mens geweest, door het grote publiek op handen gedragen, maar vrijwel doodgezwegen door de officiële kritiek. (A. Lammers, Biografisch Woordenboek van Nederland 4, 1994)
Mijn favoriete citaat
Nadenkend tuurt hij over het water, kijkt naar de inktzwarte modderbellen die opstijgen van de bodem, en kijkt meteen of d'r weer een schuit aankomt... Stel je effe voor, dat nu juist zijn schuit langs zou komen, en hij zou d'r niet zijn! Zou toch eeuwig jammer wezen!
Zìjn schuit. De schuit met geld. Hoè vaak heeft z'n moeder wel gezegd, dat op een goeie dag het schip met geld langs moet komen. Als Koen iets vraagt dat geld kost - een stoommachientje, of een spoor met echte rails, zo een dat hij gezien heeft in de Kalverstraat bij Merckelbach - dan is moeders antwoord steevast: éérst het schip met geld! Het schip met dubbeltjes en kwartjes en guldens - balen vòl! Op een goeie dag moet dat schip de brug voorbij, en wie maakt dat-ie d'r bij is, kan zomaar z'n zakken vol proppen...
(Jan Mens, Koen, blz. 7)
Bronnen o.a.
- Singel 262. Tweeëntwintig biografieën (1950)
- P.H. Dubois, hedendaagse nederlandse kunst, letterkunde (1956)
- Wie is die.... Auteurs van Singel 262 (1966)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Ik hou van jou. Drieënnegentig auteurs van Querido (1982)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (september 2022)