Maarten Maartens
Profiel
Achternaam: Maartens Roepnaam: Maarten Geboren: 15-08-1858 Te: Amsterdam Overleden: 03-08-1915 Te: Doorn |
Pseudoniem(en): Maarten Maartens is
het pseudoniem van Jozua (Joost) Marius Willem Schwartz (vanaf 09-04-1889 Jozua Marius Willem van der Poorten Schwartz - Van Poorten is de meisjesnaam van zijn overgrootmoeder). 'The
black box' werd in eerste instantie anoniem gepubliceerd. Hij
gebruikte voor 'Gedichten' het pseudoniem Joan
van den Heuvel.
Hij koos het pseudoniem Maarten Maartens omdat het 'er Hollands
uitzag en de Engelse lezers het misschien zouden kunnen uitspreken'.
Laat maar spotten, wie wil!
Ik ben oud; ik ben stil.
Sluit mijn ogen vaak toe;
Ik ben oud; ik ben moe:
maar mijn deel heb ik beet,
Want ik weet.
(Ulysses, fragment
Voor tweedehands boeken | Ook van Maarten Maartens |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- The morning of love and other poems (1885)
- A sheaf of sonnets (1888)
- Gedichten (1914)
- Sonnette (Duits, vertaal door Eva Schumann) (1924)
- Novellen en verzen (1935)
Proza
Engels:- The Van Weylerts (niet uitgegeven, 1887)
- Te black box murder (1890)
- The sin of Joost Avelingh: a Dutch story (2 delen) (1889)
- A Question of Taste (1891)
- An old maid's love (1891)
- God's fool (1892)
- The greater glory: a story of high life (2 delen) (1894)
- Joost Avelingh: a Dutch story (1895)
- My lady nobody (1895)
- Her memory (1898)
- Some women I have known (1901)
- My poor relations (1903)
- Dorothea (1904)
- The woman's victory (1906)
- The healers (1906)
- The new religion (1907)
- The Dreamer (niet uitgegeven, 1907)
- The Right to do Wrong (niet uitgegeven, 1908?)
- Brothers all (1909)
- The price of Lis Doris (1909)
- Dorothea. A story of the pure in heart (1904)
- Harmen Pols, peasant (1910)
- Eve, an incident of paradise regained (1912)
- The Love-life of Carol Casteel (niet uitgegeven, nuet compleet, 1912)
- Collected Works
- At home and abroad: stories of love (2015)
- De liefde van een oude jongejuffrouw (1895)
- Joost Avelinghs zonde (1895)
- De hoogste roem (2 delen) (1895)
- Gods gunsteling (1896)
- De moeder (z.j.)
- Ursula (= My Lady nobody) (ca. 1900)
- Lis Doris (1911)
- Sic Transit (in 'Haagsche Post', 01-01-1916)
- Diamanten (in 'Wereldkroniek ' 21-01-1926)
- Novellen en verzen (1935)
- Novellen en Verzen (Verzameld en vertaald door Dr. M. A. Schwartz) (1960)
- De dwaas Gods: een verhaal uit Koopstad (vert. Jean A. Schalekamp) (1975)
- Vrouwen die ik heb gekend: zeven verhalen (vertaald door
Elizabeth Stortenbeker) (1977)
- Der Schwarze Koffer (1892)
- Gottes Narr (1895)
- Joost Avelinghs Schuld (1896)
- Die Liebe eines Alten Mädchens (1897)
- Auf Tiefer Höhe (1906)
- Dorothea (1908)
- Die Neue Religion (z.j.)
- Heilende Mächte (z.j.)
- Der Preis von Lis Doris (z.j.)
- Harmen Pols (z.j.)
- Eva (z.j.)
- Novellen (geselecteerd door Wolfgang Schumann) (1923)
- Die Komödie eines Verbrechens (1922)
- Gottes Narr (1924)
- Mrs Russell (1925)
- Gebet (1926)
- Venetias Kind (1927)
- Frau Niemand (z.j.)
- Die Mutter (1928)
Andere talen:
- Le Péché de Joost Avelingh (Zwitserland, 1891)
- Skyldig? (Denemarken, 1895)
- La Colpa di Giusto Avelingh (Italië, 1897)
Brieven
- The Letters of Maarten Maartens (edited by his daughter) (1930)
Toneel
- Julian. A tragedy (1886)
- Nivalisa. Tragedy in Five Acts (1886)
- The Sin of Hugh Manson (1892)
- The Jailbird, a Play in one act (1904)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- 'God's fool' verscheen in afleveringen in het tijdschrift 'Temple Bar'.
- Maarten Maartens publiceerde in 'The Bookman', 'The Granta', 'The Sketch', 'The Bystander', 'Scribners Magazine', 'Woman at Home', 'The Pall Mall Magazine', 'The Windsor', 'Smart Set', 'The Tribune', 'Success', 'The New York Herald', 'The Windsor Magazine', 'Ladys Real', 'The Strand Magazine', 'The Youths Companion', 'The Youths Companion', 'Grand', 'Country Life', 'Putnams Magazine', 'London Magazine', 'Illustrated London News', 'Illustrated Sporting and Dramatic', 'Colliers Weekly', 'Northern Newspaper Syndicate', 'Der Zeitgeist'.
Over Maarten Maartens
- Willem van Maanen, 'Maarten Maartens, poet and novelist' (proefschrift) (1927)
- Wim Zaal nam een hoofdstuk over Maarten Maartens op in 'Nooit van gehoord, Stiefkinderen van de Nederlandse beschaving' (1969)
- 1 hoofdstuk: 'Vergeten zondagsschrijver' over 'De Dwaas Gods' in 'Het eeuwige examen' van Jan Blokker (1977)
- Th.M. Gorissen, 'Maarten Maartens en het Maarten Maartenshuis', een uitgave van de stichting Maarten Maartens (1992) (zie foto hierboven)
- Een hoofdstuk over Maarten Maartens in Hans Heesen & Harry Jansen, 'Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland' (2001)
- Hendrik Breuls, 'A comparative evaluation of selected prose by Maarten Maartens' (proefschrift, zie 'Links') (2005)
Waardering
- Eredoctoraat aan de Universiteit van Aberdeen.
- Erelid van de 'American Author's Club'.
Opmerkingen
- Maarten Maartens schreef zijn meeste werk in het Engels.
- Van 1864 tot 1879 woonde hij in Londen, waar zijn vader predikant was.
- Nadat zijn vader was overleden volgde Maarten Maartens het gymnasium in Amsterdam.
- Vanaf 1877 studeerde hij rechten in Utrecht. Hij promoveerde in 1882.
- Na het huwelijk in 1883 met zijn (rijke) nicht Anna van Vollenhoven richtte hij zich volledig op het schrijven.
- Maarten Maartens wordt gezien als de schrijver van de eerste Nederlandse detective, al is 'The Black Box Murder' in het Engels geschreven en in Engeland (anoniem) uitgegeven. Overigens situeerde hij veel van zijn werk in Nederland.
- In Engeland, de VS (hij werd ontvangen door president Roosevelt) en in Duitsland werd zijn werk zeer gewaardeerd. In Nederland was dat veel minder het geval. Alleen Lodewijk van Deyssel liet zich waarderend over hem uit.
- Maarten Maartens was de oom van de classicus en Homerusvertaler Dr. M.A. Schwartz (1884-1973).
- De bundel 'Gedichten' (1914) is zijn enige oorspronkelijk in het Nederlands verschenen werk, onder het pseudoniem Joan van den Heuvel. Deze keer waren de (Nederlandse) kritieken lovend. In 1928 werd pas bekend dat Joan van den Heuvel een pseudoniem was.
- In Doorn liet Maarten Maarten een landgoed (Huize de Zonheuvel) bouwen. Nu is daar het Maarten Maartenshuis gevestigd op het terrein van het SBI-Conferentiecentrum Zonheuvel. Hier is een permanente tentoonstelling over hem te zien. Veel kamers zijn nog in vrijwel oorspronkelijke staat.
- Maarten Maartens was vaak ziek en melancholisch. Ook zijn vrouw had een zwakke gezondheid. Het echtpaar was daarom vaak op reis naar kuuroorden in Frankrijk, Italië en Zwitserland.
- In 1914 werd hij ernstig depressief.
- Op 03-08-1915 werd hij thuis dood gevonden. Hij werd op 07-08-1915 begraven op het kerkhof in Neerlangbroek (graf I-A-149).
Anderen over Maarten Maartens
- Ja, er ligt veel poëzie in zulk een werk. Als men het boekje open slaat, na het reeds eenigen tijd bestudeerd te hebben, is het wel of men een muziekboek open slaat. Iets onzichtbaars schijnt op de tafel om de blanke bladzijden met hun zwarte letters heen te wolken, dat muziek is. En in die korte kolommen zwarte letter-regels bevindt zich dan deze menschengeschiedenis, zijn deze tafereelen, is de geschiedenis van deze gevoelswezens, met al die wendingen van het gevoels- en gedachtenleven, en met al die voor de verbeelding zichtbare voorstellingen, waarin die mesnchwezens hunne bedoelingen uitspreken. (Lodewijk van Deyssel over 'Nivalis', De Gids, augustus 1924, blz. 213)
- Een Russisch blad vraagt hem een voorspelling te doen voor het jaar 1913. De brief met het verzoek is gericht aan Maarten Maartens, Holland. Dat was nog alleen maar aan Boerhaave overkomen! (W. van Maanen, nawoord 'De dwaas Gods', blz. 445)
- 'God's fool' verscheen voor het eerst in 1892 in Engeland, beleefde vele herdrukken in alle mogelijke talen en was de definitieve doorbraak van Maarten Maartens. Na 83 jaar heeft men nu in Nederland bedacht dat een vertaling niet onjuist zou zijn. (Jan Geurt Gaarlandt, VN, 25-10-1975)
- De moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur uit 1982 vermeldt hem niet. Toch was Maartens ooit wereldberoemd en noemde men hem 'sedert de dood van Tolstoi de voornaamste romanschrijver die Europa kan aanwijzen.' (Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland, blz. 140)
- Waarom is Maartens bij ons nooit bekend geworden? Destijds dacht men: omdat deze kosmopoliet de bekrompenheid van zijn landgenoten benoemde. Dat zou tenminste op een bewuste verontachtzaming wijzen. De minder aantrekkelijke verklaring is dat de hele figuur, zijn werk én zijn huis met imposante bibliotheek ons zijn ontgaan. Daarom is het goed dat er verenigde vrienden bestaan die ons beleefd en terecht aan ons jasje trekken. (Arjan Peters, Volkskrant, 22-08-2015)
Gisteren kwam het boek van het Maarten Maartenshuis dat ik op Marktplaats kocht. Op dezelfde dag dag ik dat boek bestelde, bestelde ik - ook op Marktplaats - een stuk of acht oude prentbriefkaarten. In eerste instatie zoch ik naar een kaart van datzelfde Maarten Maartenshuis. daar blijken er meerdere van te zijn. Ik bestelde er eentje, en bij dezelfde verkoper zocht ik nog wat literatuur-gerelateerde kaarten uit, plus een paar die ik om andere redenen leuk vond (De Hoge Veluwe en Zoutelande).
|
|
|
|
Van mijn weblog, 2 september 2015
Als je vraagt: 'Welke bekende schrijver woonde er in Doorn?', krijg je als antwoord: 'Simon Vestdijk' (als je al een antwoord krijgt). De kans is heel klein dat iemand Maarten Maartens noemt. Toch was Maartens in het buitenland een bekendere schrijver dan Vestdijk. In Amerika werd hij door president Roosevelt ontvangen en ook in Duitsland werd zijn werk zeer gewaardeerd. Hij leefde van 1858 tot 1915. Maarten Maartens wordt gezien als de schrijver van de eerste Nederlandse detective, al is 'The Black Box Murder' in het Engels geschreven en in Engeland (anoniem) uitgegeven. Vrijwel al zijn werk schreef hij in het Engels, maar hij situeerde veel van zijn werk in Nederland. In Doorn liet Maarten Maarten een landgoed (Huize de Zonheuvel) bouwen. Nu is daar het Maarten Maartenshuis gevestigd op het terrein van het SBI-Conferentiecentrum Zonheuvel. Hier is een permanente tentoonstelling over hem te zien. Veel kamers zijn nog in vrijwel oorspronkelijke staat.
Doorn staat deze maand uitgebreid stil bij het feit dat Maartens hier honderd jaar geleden overleed. Op 26 september is er op Zonheuvel een symposium over hem, er zijn een fietsroute en een wandelroute uitgezet, er is een expositie in de oudheidskamer en de restaurants 'De Notabelen' en 'De Oranjerie' serveren deze maand een Maarten Maartens-menu met gerechten uit een kookboek dat hij voor zijn dochter schreef.
Mijn favoriete citaat
Er was eens een man - een satiricus.
Toen zijn tijd gekomen was sloegen zijn vrienden de hand aan hem,
en hij stierf.
En de mensen kwamen om zijn lijk staan.
'Hij behandelde de hele ronde wereld als zijn voetbal,'
zeiden ze, verontwaardigd, 'en hij schopte hem.'
De dode man opende één oog.
'Maar altijd naar het Doel,' zei hij.
(Maarten Maartens, De dwaas gods)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Maarten Maartens
- Maartenmaartens.nl
- DBNL - Maarten Maartens
- Crime.nl - Maarten Maartens
- Kasteelonline - Maartenshuis
- A Comparative Evaluation of Selected Prose by Maarten Maartens
- Internet Archive American Universities complete tekst van 7 Maartens romans
- Borias, de wildebras - Gedicht op muziek (Joan van den Heuvel)
Bronnen o.a.
- Nawoord 'De dwaas Gods' (1975)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Hans Heesen & Harry Jansen, Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland (2001)
- A Comparative Evaluation of Selected Prose by Maarten Maartens
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (maart 2020)