C.O. Jellema
Profiel
Achternaam: Jellema
Roepnaam: Cor
Voornamen: Cornelius Onno
Geboren: 09-09-1936
Te: Groningen
Overleden: 19-03-2003
Te: Leens
Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend
heeft C.O. Jellema niet onder pseudoniem gepubliceerd.
Voor tweedehands boeken | Ook van C.O. Jellema |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Klein Gloria (1961)
- Tijdverblijf (1971)
- Een eng cocon (1975)
- De schaar van het vergeten (1981)
- De toren van Snelson (1983)
- Door eenen spiegel (1983)
- Oogopslag: twaalf sonnetten met een envoi (bibliofiel, 50 ex.) (1984)
- Beeld (jaarwisselingsgeschenk) (1984)
- Doornbosheert (bibliofiel, 73 ex.) (1985)
- Het daghet intertekstueel (me Rein Bloem en Jan Kuijper) (bibliofiel, 25 ex.) (1985)
- Oktober (biblioiel, 25 ex.) (1986)
- Ode (bibliofiel, 115 ex.) (1986)
- Saaksum (bibliofiel, 115 ex.) (1986)
- In de koude voorjaarsnacht (1986)
- Buiten denkbereik (bibliofiel, 110 ex.) (1986)
- Het bodemloze (bibliofiel, 60 ex.) (1987)
- Een slaande hoef (1988)
- Opdrachten (bibliofiel, 125 ex.) (1988)
- Afscheid en aankomst (bibliofiel, 250 ex.) (1988)
- Ongeroepen: negen sonnetten aan de nagedachtenis van Henk van de Wall Repelaer (bibliofiel, 75 ex.) (1990)
- Ongeroepen (1991)
- Drie oden (bibliofiel, 250 ex.) (1991)
- Sequens (jaarwisselingsgeschenk) (1992)
- Gedichten, oden, sonnetten (verzamelde gedichten) (1992)
- Nijenklooster. Reductie van Groningen (bibliofiel, 220 ex.) (1994)
- Sacra conversazione (bibliofiel, 80 ex.) (1995)
- De verborgen wegen zijn het mooist, H.N. Werkman (bibliofiel, 180 ex.) (1995)
- Dichtbeelden (bibliofiel, 450 ex.) (1995)
- Hoe water streelt (bibliofiel, 350 ex.) (1996)
- Spolia (1996)
- Het onbegonnene (bibliofiel, 155 ex.) (1996)
- Fransum (met anderen) (Koppermaandaguitgave, 36 ex.) (1997)
- Gedicht (bibliofiel, 195 ex.) (1997)
- Sneeuwsonnet (bibliofiel, 25 ex) (1997)
- Herinnerd Ostia (bibliofiel, 500 ex.) (1998)
- Waarom niet, lichaam: zeven gedichten (bibliofiel, 50 ex.) (1998)
- Droomtijd (1999)
- Geit (jaarwisselingsgeschenk) (2000)
- Kvernes (vouwblad, bibliofiel, 125 ex.) (2001)
- Gewone dromen (bibliofiel, 55 ex.) (2001)
- Langs de vloedlijn (jaarwisselingsgeschenk) (2001)
- Ver gezicht en gedichten: impressies in beeld en taal (met anderen) (2002)
- Epiloog (2002)
- Stemtest (2003)
- Drijfjacht (bibliofiel, 75 ex.) (2003)
- Bosvijver (bibliofiel, 75 ex.) (2004)
- Al het heden (vouwblad, bibliofiel) (2004)
- De locatie (bibliofiel, 80 ex.) (2006)
- Verzameld werk (2005)
- De locatie (bibliofiel, 100 ex.) (2006)
- Noorderlicht = Nordlicht (met Marjoleine de Vos) (bibliofiel, 99 ex.) (2008)
- Hälfte des Lebens (bibliofiel, 25 ex.) (2009)
- Van diezelfde grond = Fan dyselde grûn (2013)
- Spolia: eerbetoon aan de dichter C.O. Jellema: poëzie en beeldende kunst (2013)
- Telefoon (vouwblad, nieuwjaarswens) (2013)
- Twee gedichten (bibliofiel, 54 ex.) (2014)
- Late roos (bibliofiel, 50 ex.) (2016)
Proza
- Fragmenten: verkenningen van een imaginaire ruimte (bibliofiel, 35 ex.) (1989)
- Bedevaart (1993)
- Ringer's bonbondoos (bibliofiel, 50 ex.) (2004)
- Een ui pellend (bibliofiel, 45 ex.) (2005)
Voor kinderen:
- Drie haren van goud (bibliofiel, 50 ex.) (1998)
Dagboeken
- Februari 1996 (bibliofiel, 75 ex.) (2004)
- Dagboekbladen (bibliofiel, 40 ex.) (2004)
- Een web van dromen: keuze uit de dagboeken 1960-2003 (2009)
Brieven
- C.O. Jellema (bibliofiel, 50 ex.) (2003)
- Wat bleef van de ontroering. Brieven uit Griekenland aan Marjo en Theo (bibliofiel, 99 ex.) (2007)
- Selbstfindung: brieven aan Hans-Hermnn Röhrig (2014)
- Lieve mama (bibliofiel, 50 ex.) (2015)
- Mijn beste lezer: brieven aan mijn broer (2015)
- C.O. Jellema & Jan Siebelink, Uit diepe verwantschap: een briefwisseling (2016)
- C.O Jellema & Oek de Jong, Twee brieven (bibliofiel) (2016)
- C.O. Jellema & Paul Beers, Alleen per brief (2017)
- Er leeft een droom in je: brieven aan Theo van Woerkom (bezorgd door Gerben Wynia) (2017)
Overige non-fictie
- Een mens hoeft niet alleen te blijven (1977)
- Spijts 's winters winterdom: een essay over Eduard Mörike en een vertaling van Auf eine Christblume (bibliofiel, 85 ex.) (1988)
- Seizoenen op Oosterhouw (1994)
- Aangaande Hölderlin (bibliofiel, 30 ex.) (1995)
- Over poëzie (lezing, bibliofiel, 353x.) (1997)
- Een wet tegen afbakeningen (tekst Alfrinklezing) (2000)
- Poëzie, wijsheid en mystiek: wetten tegen afbakening (met E.J. van Wolde) (2000)
- Oefeningen bij een beek (2000)
- Verzameld werk. Essays (2005)
- Boven in de treurbeuk ... (jaarwisselingsgeschenk) (2005)
- In de tweede werkelijkheid. Herinneringen van en aan C.O. Jellema (2007)
- Een open plek: essays (2009)
- Autobiografie-in-fragmenten (7 delen, bibliofiel, 88 ex.) (2009/2012)
- Over realisme in de beeldende kunst (bibliofiel, 150 ex.) (2013)
- In beelden aanwezig: over poëzie (2014)
- Herinnering verschoont: notities (bezorgd door Gerben Wynia) (bibliofiel) (85 ex.) (2017)
Vertalingen/bewerkingen
- Rainer Maria Rilke, De sonnetten aan Orpheus: geschreven als een grafteken voor Wera Ouckama Knoop (met W. Blok) (1983)
- Rainer Maria Rilke, Het gevaarlijke glas van ons geluk: twee brieven (1985)
- Eduard Mörike, Auf eine Christblume / Op een kerstroos (bibliofiel, 150 ex.) (1986)
- Stefan George, Komm in den totgesagten Park = Kom in het doodgewaande park (bibliofiel, 25 ex.) (1986)
- Spijts 's winters winterdom: een essay over Eduard Mörike en een vertaling van Auf eine Christblume (bibliofiel, 85 ex.) (1988)
- Christine Lavant, Negen gedichten (bibliofiel, 25 ex.) (1991)
- Rainer Maria Rilke, Gedichten uit de jaren 1913-1926 (met W. Blok) (1993)
- Johannes Bobrowski, Immer zu benennen. Steeds weer te benoemen (vouwblad, Jaarwisselingsgeschenk 1998/1999)
- 'Alles is te zwaar, omdat alles te licht is': de brieven van Paul Celan aan Diet Kloos-Barendregt (1999)
- Meister Eckhart, Over God wil ik zwijgen. De tractaten (1999)
- Meister Eckhart, Over God wil ik zwijgen. Preken (2001)
- Hetzelfde anders. C.O. Jellema vertaalt (bibliofiel) (2002)
- Heinrich Seuse, Het boek van de waarheid / Johannes Tauler, Preken (2004)
- Georg Trakl, Een winteravond (jaarwisselingsgeschenk) (2007)
- Gottfried Benn, Ik heb mensen ontmoet (nieuwjaarswens) (2012)
- Leopold Andrian, Zeven gedichten (bibliofiel, 70 ex.) (2013)
- Georg Trakl, Zes gedichten (bibliofiel, 70 ex.) (2013)
- Meister Eckhart, Over God wil ik zwijgen: preken & traktaten (2010)
- Christine Lavant, Drie gedichten (bibliofiel, 80) (2014)
- Stroom en woud: acht gedichten van Johannes Bobrowski (bibliofiel, 65 ex.) (2017)
- Ingeborg Bachmann, Ausfahrt = Uittocht (bibliofiel, 50 ex.) (2019)
- Christoph Meckel, Verhaal der verhalen (bibliofiel, 80 ex.) (2019)
Vertaald
- Fragmenten: verkenningen van een imaginaire ruimte = Fragmente: Untersuchung eines imaginären Raumes (bibliofiel, 350 ex., vertaald in het Duits door Annelott Grezel Strathmann) (1990)
- În lini¸ste î¸ti scriu : poezii = In stilte schrijf ik jou = En silence je t'écris (vertaling van een keuze uit zijn gedichten) (2000)
C.O. Jellema schreef een inleiding voor
- 36 Gezichten: portretten (van en door F. Harmsen van Beek e.a., tentoonstellingscatalogus) (1985)
- Georg Trakl, Het laatste goud van vervallen sterren (vert. Jan U. Terpstra) (1998)
- Matthijs Röling, Over kunst. Een preek en een parabel (1998)
- Georg Trakl, Gedichten (2020)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- C.O. Jellema debuteerde met gedichten in 'De Gids' (19610
- C.O. Jellema publiceerde in 'Maatstaf', 'Wending', 'Bzzlletin', 'De Revisor', 'Achterbergkroniek', 'Optima', 'Parmentier', 'Speling', 'Nexus', 'Volkskrant', 'Nieuw Letterkundig Magazijn'.
- C.O. Jellema schreef van 1981 tot 1990 recensies voor 'NRC Handelsblad'.
- Van 1985 tot 1989 schreef hij recensies voor het 'Nieuwsblad van het Noorden' en van 1990 tot 1996 voor 'Trouw'.
Over C.O. Jellema
- Peter de Boer, 'Hoog spel. Nieuwe poëzie van C.O. Jellema' in 'Bzzlletin 115' (april 1984)
- Een bijdrage over C.O. Jellema in 'Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945' door F. Ligtvoet (november 1986), met een aanvulling van G. Wynia (augustus 2000)
- 2 privé-foto's met begeleidende tekst in 'De gevoelige plaat', redactie Lisa Kuitert en Mirjam Rotenstreich (1995)
- 1 hoofdstuk: 'De persoonlijke mythe van C.O. Jellema (*1936)' in 'Het woord te vondeling. Een eeuw Nederlandse poëzie in zeventien portretten', van Anneke Reitsma (2002)
- 1 hoofdstuk: 'C.O. Jellema - Spolia' door Marco Goud in 'Lexicon van Literaire Werken' (december 2005)
- Raymund Prins e.a., 'In de tweede werkelijkheid: herinneringen van en aan C.O. Jellema' (2007)
- 1 hoofdstuk over C.O. Jellema: De donkre kooi, in 'Nederlandse schrijvers en religie 1960-2010' van Jaap Goedegebuure (2010)
- Gerben Wynia, 'De droom waarmee mijn geschiedenis begon' (2011)
- Carl De Strycker, 'Celan auseinandergeschrieben: Paul Celan in de Nederlandstalige poëzie' (2012)
- 1 hoofdstuk: 'C.O. Jellema - Droomtijd' door Jaap Goedegebuure in 'Lexicon van Literaire Werken' (september 2014)
- Louisa Leentje van der Pol-Struik, 'Getild in de taal"de vernieuwing van C.O. Jellema's poëtica door zijn vertaling van Meister Eckhart' (proefschrift) (2016)
- Gerben Wynia, 'Magische bezweringen en koortsachtige brouwsels C.O. Jellema en de poëzie van Christine Lavant' in 'De Parelduiker' (2016/2)
- 1 hoofdstuk: 'Jellema's 'Zeegezicht' / Over een gedicht van C.O. Jellema' in 'Het visioen aan de binnenbaai' van Oek de Jong (2016)
- 1 hoofdstuk: 'Kus' in 'Verstrooid van schoot' van Jean Pierre Rawie (2018)
- Gerben Wynia, 'Aan rozen denk ik in de winter: C.O. Jellema 1936-2003' (2022)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Gerben Wynia (red.), 'Een zekere eenheid: liber amicorum C.O. Jellema' (1996)
- C.O. Jellema schreef op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei het gedicht 'In stilte schrijf ik jou...'. Hij droeg het gedicht voor tijdens de herdenking op 4 mei 1997 in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
- Tijdens 'Poëzie aan de Paal', september/oktober 2002 in Amerongen, hing er een gedicht van C.O. Jellema aan een lantaarnpaal.
- In het kader van 'Poëzie op straat' ligt er en steen
met het gedicht: 'Notitie bij een Friese kerkmuur' van C.O. Jellema
op de Wirdumerdijk in Leeuwarden (bij de Doopsgezinde Kerk, Wirdumerdijk
18, ter hoogte van het Menno Simonsplein).
- C.O. Jellema leest 3 gedichten op 'Ode aan de Nacht. het beste uit De Nacht van de Poëzie', samenstelling Anneke van Dijk en Koen Vergeer (4 CD's, 2005)
- 1 portret van C.O. Jellema in '222 schrijvers. Literaire portretten' van Eddy en Tessa Posthuma de Boer (2005), met het citaat 'Schrijven is de dwingende behoefte om onverborgen te blijven. Is de consequentie van het verlangen om jezelf op te bergen in wat zich jou herinnert. om schuldeloos te zijn.'
- De Eikeldoornpers in Apeldoorn gaf een 'Kalender 2006' uit met teksten van C.O. Jellema en druksels van Doortje de Vries.
- Marjoleine de Vos, Ton Meijer, Jane Leusink (red.), 'Kwam iemand in de tuin vanmiddag. Een poëtische hommage aan C.O,. Jellema' (2007)
- Een portret (olieverf op paneel) van C.O, Jellema door Jacqueline Kasemier, gemaakt in 1993, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Literaire prijzen
- Rijkstoelage voor jonge letterkundigen voor (het nooit verschenen) 'Torso voor een hymne'
- Herman Gorter-prijs 1984 voor 'De toren van Snelson'
- Hendrik de Vries-prijs 1994 voor 'Gedichten, oden, sonnetten'
- A. Roland Holst Penning 1997 voor zijn gehele oeuvre
- 'Droomtijd' werd genomineerd voor de VSB Poëzieprijs 1999
- Prijs van de Landelijke Gedichtendag 2000 voor het gedicht 'Het onbegonnene' uit 'Droomtijd'
- 'Stemtest' werd genomineerd voor de VSB Poëzieprijs 2004
C.O. Jellema was lid van de jury voor volgende prijzen:
- Literaire prijs van de provincie Gelderland 1993
- Herman Gorter-prijs 1997
- Belcampo Stipendium 1999
Biografische opmerkingen
- Zijn vader was dominee. Zijn voorouders waren boeren en predikanten.
- C.O. Jellema lag als kind landerhalf jaar op bed met tuberculose.
- Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog (na Dolle Dindag) werd hun huis door Seyss-Inquart gevorderd, als laatste uitwijkplaats voor de Duitse grens.
- C.O. Jellema ging naar het gymnasium in Amersfoort.
- C.O. Jellema studeerde theologie (in Amsterdam, niet afgemaakt), Duits (in Utrecht) en filosofie en kunstgeschiedenis (in Groningen).
- Tijdens en na zijn studie was hij leraar Duits aan het Nassau-Veluwe College in Harderwijk en aan het Baarns Lyceum.
- C.O. Jellema werkte van 1967 tot 1988 als wetenschappelijk medewerker Nieuwere Duitse letterkunde aan de universiteit van Groningen.
- Terugkerende thema's in zijn werk zijn de vergankelijkheid, de tegenstelling heden-verleden, de natuur en een zekere mystiek.
- 'De toren van Snelson' is vernoemd naar een kunstwerk van metalen en staven in het park 'De Hoge Veluwe'.
- C.O. Jellema woonde in Zuidhorn, in Tull en 't Waal en in Leens (in het landhuis 'Oosterhouw', een voormalige notariswoning).
- Hij woonde samen met Klaas Noordhuis (hovenier en schrijver van tuinboeken).
- C.O. Jellema was lid van het kunstenaarscollectief de Fuji-groep.
- Begin 2003 werd er kanker bij hem geconstateerd. Hij overleed zeven weken later.
- Op de dag van zijn overlijden voltooide hij zijn vertaling van de veertiende eeuwse mysticus Johannes Tauler.
- C.O. Jellema werd begraven op het kerkhof van Saaksum.
- In Leens is er een C.O. Jellemapad, met een door Anne Hilderink gemaakt kunstwerk in steen.
'Vrij Nederland', 01-12-1984
Anderen over C.O. Jellema
- Jellema bedient zich van strakke vormen, omdat hij hierin de vrijheid vindt voor zijn woorden. Daarbij balanceert hij soms op de grens waar poëzie hermetisch wordt, en overschrijdt die grens een enkele maal, maar meestal zijn de woorden volstrekt in evenwicht met de vorm, en ontstaat er een volmaakte helderheid, die de perfecte illustratie vormt van Jellema's adagium, 'dat geest natuurlijk in de vorm begint'. (Johan Oosterman, HN, 23-11-1991)
- C.O. Jellema is een verzenmaker die het tijdloze boven het tijdelijke verkiest. De waan van alledag is voor hem geen onderwerp. (Arie van den Berg, NRC, 25-10-1996)
- Omdat deze dichter voortdurend terugkeert naar een verleden dat voor hem bijna even reëel is als het heden, omdat de tijd kennelijk geen lineair verschijnsel is, wekt het geen verwondering dat ook zijn stijl in de historie wortelt. Dat de germanist Jellema in zijn formuleringen aan Rilke en Hölderlin doet denken, is al vaak opgemerkt. Veelvuldig past hij de inversie toe, wat in deze poëzie zeer functioneel is: als de tijd zelf lussen maakt, mag een volzin dat ook doen. (Piet Gerbrandy, Volkskrant, 01-10-1999)
- Ooit werd Jellema voor de voeten geworpen dat hij te cerebraal was en zich bezondigde aan orakeltaal. Zo er al iets van deze verwijten waar was, kan de dichter van 'Droomtijd' hiervan onmogelijk worden beschuldigd: de bundel kenmerkt zich juist door een grote rijkdom aan beelden en een daarin verankerd uitgebalanceerd evenwicht tussen rede en emotie. (G. Wynia. Kritisch literatuur lexicon, augustus 2000)
- Jellema was, zo lijkt het wel in deze gedichten, al lang voorbereid op zijn sterven. Ook door van het leven, zoals het daar in Hunsingo was, stilletjes en volkomen te genieten. (Wam de Moor, Gelderlander, 28-03-2003)
- Veel Groningers kennen Jellema als de onberispelijk geklede heer die jarenlang in alle vroegte zijn hond met de blauwe tong uitliet op het verstilde Martinikerkhof. (Gerlof Leistra, Elsevier, 29-03-2003)
- Moeizaam daarmee zou je werk en naar verluidt ook leven van Jellema in één woord kunnen samenvatten. Hij debuteerde in het poëtisch godvergeten jaar 1961, te laat voor de storm die de Vijftigers ontketenden, en dan ook nog zwaar onder invloed van Achterberg. Het zijn fijnzinnige verzen waarmee hij de boekwinkels bestookte. Ze moeten toen al ouderwetsig hebben geklonken, met hun tederheid die uit 'de avondvensters van een keuken' naar buiten straalt, hun vormvastheid en natuurlyriek. (Enno de Witt, 8weekly, 15-02-2006)
- Buiten was de dichter in zijn element. Hij kleedde zich als een landjonker, in tweed en plusfours, en bracht bij zijn allengs schaarsere visites aan de stad iets negentiende-eeuws bucolisch mee, wat niet afdeed aan zijn aangeboren melancholie. We moesten ooit tezamen voorlezen op een poëziefestival ergens in het koninkrijk, en ik vertelde hem dat de toehoorders goed op een grapje reageerden. Zijn antwoord luidde precieus: 'Ik máák nooit grapjes.' (Jean Pierre Rawie, Verstrooid van schoot, blz. 262)
Mijn favoriete citaat
Je denkt symbolen uit. Telkens dat wonder
hoe jou iets invalt bij de dingen die
je ziet. Wat er op wijst: je kunt niet zonder.
Jouw rêverie.
(C.O. Jellema, In de koude voorjaarsnacht, fragment
Bronnen o.a.
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Kritisch lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945 (november 1986/augustus 2000)
- Poëzie op straat. Poëzieroute Leeuwarden (2004)
- Verzameld werk. Essays (2005)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (december 2020)