Johan Brouwer
Profiel
Achternaam: Brouwer
Roepnaam: Johan
Voornaam: Johannes
Geboren: 31-05-1898
Te: Delfshaven
Overleden: 01-07-1943
Te: Overveen
Pseudoniem(en): Johan Brouwer schreef
onder het pseudoniem Johannes Geerlinck de psychologische roman 'Vandaag geen spreekuur' (1942). In 1939
verscheen 'De schatten van Medina-Sidonia' onder het pseudoniem Maarten van de Moer.
Voor tweedehands boeken | Ook van Johan Brouwer |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Proza
- De schatten van Medina-Sidonia (1939)
- Vandaag geen spreekuur. Het verborgen leven van een oude stad (1942)
- In de schaduw van de dood (heruitgave van 'De schatten van Medina-Sidonia') (1946)
Naslagwerken
- Nederlands-Spaans en Spaans-Nederlands woordenboek (met M. Greevink) (1935-1938)
Overige non-fictie
- Psychologie der Spaansche mystiek (proefschrift) (1931)
- Spaansche reis- en krijgsjournalen uit de Gouden Eeuw (1932)
- De Renaissance in Spanje: kultuur, litteratuur, leven (met G.J. Geers) (1932)
- Hernán Cortés en Monteczuma: Spanjaarden en Azteken in het begin van de zestiende eeuw (1933)
- Kronieken van Spaansche soldaten uit het begin van den Tachtigjarigen Oorlog (1933)
- Een Spaansch schetsboek (1933)
- De achtergrond der Spaansche mystiek (1935)
- De Spaansche Burgeroorlog, zijn oorzaken en mogelijke gevolgen (1936)
- Spraakkunst van het hedendaagsche Spaansch: met oefeningen (2 delen) (1937)
- De onoverwinnelijke vloot: naar berichten van opvarenden en tijdgenooten (1938)
- Spaansche aspecten en perspectieven (1939)
- Hedendaagsch Spaansch (1939)
- De verzonken zilvervloot van Vigo: een bijdrage tot raming der verloren gegane schatten (1940)
- Philips Willem, de Spaansche Prins van Oranje, naar een oud Spaansch handschrift (1940)
- Johanna de Waanzinnige: een tragisch leven in een bewogen tijd (1940)
- Geestelijke verwarring (1940)
- Montigny, afgezant der Nederlanden bij Philips II (1941)
- Het mysterie van Spanje (herdruk van 'Spaansche aspecten en perspectieven') (1946)
- Een jaarkring in legenden (1948)
- Verzameld werk (3 delen) (1956/1957)
|
|
|
Verzameld werk (3 delen)
Vertalingen/bewerkingen
- Longod, De treffelijke historie van Daphnis ende Chloé (1919)
- Ed. Zamacois, Levend dooden (1931)
- Ed. Zamacois, Met spade en dolk (1932)
- José Ortega y Gasset, De opstand der horden (1933)
- José Ortega y Gasset, Bespiegelingen over leven en liefde (1935)
- Aq. Ribeiro, De man die den duivel doodde (1936)
- Leonel Franca, De kerk, de hervorming en de cultuur (1936)
- José Ortega y Gasset, Het gezichtspunt in de kunsten (1937)
- Antonio Ruiz Vilaplana, Ik verklaar onder eede: een jaar werkzaamheid in het nationalistische Spanje (1938)
- Gregorio López y Fuentes, El Indio: Mexicaansche roman (1939)
- Antoine de Saint Exupéry, Het rijk der menschen (1939)
- Ferdinand Lot, De Germaansche invasies: de versmelting van de barbaarsche eb Romeinsche wereld (1939)
Vertaald:
- Johanne den Vanvittige: et tragisk Liv i en bevæget Tid (Deense vertaling van 'Johanna De Waanzinnige' door Hedda Syberg) (1942)
- Philip Wilhelm: fra inkvisitionens Spanien (Deense vertaling van 'Philips Willem') (1942)
- Johanna die Wahnsinnige: ein tragisches Leben in bewegter Zeit (Duitse vertaling van 'Johanna de Waanzinnige' door Christian Zinsser) (1978)
- Four authors: F.L. Bastet, Johan Brouwer, Peter Kouwenberg, Cees Nooteboom (vertaald door James Brockway) (1987)
- Joanna Szalona: tragiczne zycie w niespokojnym czasie (Poolse vertaling van 'Johanna de Waanzinnige' door Halina Leonowicz) (1991)
- Johanna die Wahnsinnige: Glanz und Elend einer Spanischen Königin (heruitgave van 'Johanna die Wahnsinnige: ein tragisches Leben in bewegter Zeit') (1995)
-
Los tesoros de Medina-Sidonia: (a la sombra de la muerte) (Spaanse vertaling van 'De schatten van Medina-Sidonia' door Isabel-Clara Lorda Vidal, met een voorwoord van Hendrik Henrichs) (2014)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- Johan Brouwer publiceerde o.a. in 'NRC', 'Locale pers', de 'Stem', de 'Tijd', 'Boekenschouw', 'Critisch Bulletin', 'Eltheto', 'Het Nieuwe Leven', 'Haagsche Post', 'Groene Amsterdammer', de 'Volkenbond', 'Studiën',
Over Johan Brouwer
- S. Tas, 'Johan Brouwer, outsider en bezieler' (1946)
- Floris d'Arkeneel, In de ban van Johan Brouwer: een Utrechtse geschiedenis (bibliofiel, 120 ex.) (1986)
- Hendrik Henrichs, 'Johan Brouwer: Zoeker, ziener en bezieler: Een biografie' (proefschrift) (1989)
- 1 zkv: 'Zuigeling' in 'Brandnetels & verkeersborden' van A.L. Snijders (2012)
- Patrick Bassant, 'De vlinder in de inktpot' (roman) (2020)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- Johan Brouwer redigeerde deel I-XV van de Bibliotheek voor weten en denken (1940-1941)
- De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht presenteerde in maart 2008 de Utrechtse Literaire Canon. Johan Brouwer stond op plaats 50.
- Een portret (olieverf op doek) van Johan Brouwer door Nol de Koning, gemaakt in 1940, in 'Schrijversportretten', samengesteld door Sjoerd van Faassen, Pauline Bloemsma en Hester Quist (2010)
Opmerkingen
- Johan Brouwer groeide op in een gezin dat lid was van de gereformeerde bond in de hervormde kerk. Hij zou zendeling worden, maar hij begon te twijfelen aan het geloof.
- Johan Brouwer was historicus (hispanoloog) en letterkundige.
- Hij volgde aanvankelijk een opleiding tot zendeling in Oegstgeest, deze studie mislukte door geloofstwijfel en een behandeling in een psychiatrische inrichting.
- I.v.m. betrokkenheid bij een moord zat hij van 1922 tot 1928
(waarschijnlijk ten onrechte) in de gevangenis in Leeuwarden.
In de gevangenis studeerde hij Spaans.
- Johan Brouwer studeerde Oosterse taal en letteren in Leiden.
- Daarna studeerde Johan Brouwer Spaans en Frans in Groningen. Hij promoveerde in 1931.
- Johan Brouwer werd katholiek en vocht in de Spaanse Burgeroorlog mee aan de kant van Franco. Na enige tijd koos hij (teleurgesteld) de republikeinse kant.
- Johan Brouwer werd vooral bekend door zijn werken (historische romans én wetenschappelijk werk) over de Spaanse geschiedenis. Voor dit werk maakte hij gebruik van Spaanse bronnen.
- Zijn boek 'Philips Willem' werd kort na het verschijnen in 1940 door de Duitsers verboden.
- In de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het verzet en werd op 01-07-1943 (met zestien anderen) in de duinen bij Haarlem door de Duitsers gefusilleerd, na een aanslag op het bevolkingsregister van Amsterdam.
- Eind 1945 is zijn stoffelijk overschot op de Erebegraafplaats aan de Zeeweg in Overveen bijgezet (vak 18).
- Johan Brouwer was steeds op zoek naar de grens tussen fantasie en werkelijkheid. Hij leefde voor een groot deel in een fantasiewereld (zo probeerde hij tijdens de oorlog bij vliegbasis Soesterberg Duitse vliegtuigen naar beneden te halen d.m.v. gedachtenkracht), zodat de echte wereld hem steeds weer tegenviel. Dit zou ook zijn maatschappelijke veranderlijkheid kunnen verklaren.
- Op de titelpagina van 'Een jaarkring in legenden' werd per ongeluk de naam van een andere schrijver gedrukt.
Anderen over Johan Brouwer
- Toen ik in 1928 in Utrecht de colleges volgde van professor Van Dam deed zich een opmerkelijk incident voor. Er verscheen een magere jongeman met een spits gelaat, een ietwat hooghartige intelligentie, die kennelijk het Spaans behoorlijk had bestudeerd. Hij kwam onmiddellijk in conflict met Van Dam, hij vocht diens beweringen aan, betwistte vertalingen en corrigeerde opmerkingen over Spaanse literatuur. Het werd een ongewoon schouwspel, want Van Dam was autoritair, geen student kon eigenlijk iets goed doen en er was bijna sprake van een strijd om gezag. De periode duurde kort, want Brouwer verdween, naar later bleek om in Groningen Frans en Spaans te studeren, zodat hij daar twee volledige lesbevoegdheden verwierf. (Anton Constandse, Bzzlletin 72, januari 1980, blz. 64)
- De schrijver, historicus en verzetsstrijder Brouwer is een intrigerende persoonlijkheid geweest, een figuur van belang bovendien voor wie wil proberen het culturele klimaat van Nederland in de jaren dertig in kaart te brengen. (Aad Nuis, Volkskrant, 21-02-1986)
- Brouwer was een figuur van buitengewone intelligentie, die wetenschappelijk werk en overmatige fantasie zo met elkaar verbond, dat deze twee aspecten niet altijd even gemakkelijk te onderscheiden waren. De resultaten ervan riepen bewondering op, maar onvermijdelijk ook controverse. Romein verdedigde hem, Huizinga viel hem scherp aan. (Hans Schoots, VN, 10-06-1989)
- In het dagelijks leven was Brouwer een merkwaardige persoonlijkheid: pedant, als het moest voornaam, een heer van wetenschappelijke allure met kunstenaarspretenties. Hij maakte grote indruk als spreker, vooral op vrouwelijke toehoorders. Maar achter de façade school een onzekere schuldbewuste eenzame man die zich niet begrepen wist en zich door niets voor lange tijd gegrepen voelde. Vandaar zijn reis door de wereld der levensbeschouwingen. Hij maakte ook wat hij noemde verticale reizen, zoektochten naar het absolute. Brouwer maakte van zijn geestelijke nood een mystieke deugd door te streven naar depersonalisatie. Hij was iemand zonder kern, die daarom niemand kon zijn en telkens andere rollen koos. (Michiel van Diggelen, HN, 28-10-1989)
- Pleegde bij wijze van ethisch experiment een moord op een misdadiger en ontwikkelde zich daarna in de gevangenis tot toonaangevend hispanist. Auteur van historische romans en kenner van Spanje en de Spaanse mystiek. Woonde na zijn vrijlating in 1929 enige tijd in Utrecht en later opnieuw, van 1939 tot 1941. Publiceerde onder het pseudoniem Johannes Geerlinck een van de ultieme Utrechtromans: Vandaag geen spreekuur, waarin een geheimzinnige arts vreemde wetenschappelijke experimenten uitvoert, in de crypten en werfkelders van een middeleeuwse, benauwde `stad van verborgen verderf; om onbegrijpelijke redenen nog steeds niet verfilmd door Jos Stelling. Door de Duitsers ter dood gebracht vanwege zijn verzetswerk. (Omschrijving van Brouwer in Utrechts Literaire Canon)
Mijn favoriete citaat
Arm en gehavend zoekt Spanje de voorziening
in zijn geestelijke en tijdelijke behoeften.
Doch hoe arm en gehavend het ook moge zijn,
het heeft niet het geloof in zichzelf verloren
en ook niet het geloof in zijn toekomst,
welke niet tot het Schiereiland beperkt blijft,
maar zich uitstrekt over geheel Zuid-Amerika
en Centraal-Amerika,
dat het naar zijn geest en evenbeeld heeft gevormd.
(Johan Brouwer, Het mysterie van Spanje, Verzameld werk, blz. 515)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Johan Brouwer
- DBNL - Johan Brouwer
- Inghist - Johannes Brouwer
- Hans Schoots, Zoeken naar het absolute. Biografie van Johan Brouwer
- De organisator van het Utrechtse studentenverzet Wim Eggink
- De bekering van een hispanoloog: Johan Brouwer
- Alonso Vázquez en Johan Brouwer
- Plaquette aanslag bevolkingsregister
Bronnen o.a.
- C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
- P.H. Dubois, Hedendaagse Nederlandse kunst: Letterkunde (1956)
- Dr. Johan Brouwer, Verzameld werk (1956/1957)
- Lexicon van de moderne Nederlandse literatuur (1978)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- Hun laatste rustplaats (1985)
- Volkskrant (21-02-1986)
- Winkler Prins lexicon van de Nederlandse letterkunde (1986)
- Vrij Nederland (10-06-1989)
- Hervormd Nederland (28-10-1989)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot? (1997)
- Website van de Koninklijke Bibliotheek (mei 2021)