J.A. Alberdingk Thijm
Profiel
Achternaam: Alberdingk Thijm
Roepnaam: Jos A.
Voornamen: Josephus Albertus
Geboren: 13-08-1820
Te: Amsterdam
Overleden: 17-03-1889
Te: Amsterdam
Pseudoniem(en): J.A. Alberdingk Thijm
gebruikte in 'De Gids' het pseudoniem Pauwels
Forestier. Verder gebruikte hij de pseudoniemen Piet
van Amstel, A.Z.B., Buiksloter, Markies van Carabas, Cora, Egbertus
Wilhelmus, H., Van Herstal, Alb. van Herstelle, Sybrand Joosten,
B.K. Amsterdammer, Kirghbijl ten Dam, M., Nel nisi per Christum,
Lukas Peregrijn, P.F., Pieter Reyser de Jongere, Een stem uit
de Dietsche Warande, Joosten Sybrant.
Voor tweedehands boeken | Ook van J.A. Alberdingk Thijm |
Raban Internet Antiquariaat | Klik hier ! |
Werk
Poëzie
- Drie gedichten (1844)
- Viooltjes en grover gebloemte in ouderlijken gaard gekweekt (1845)
- Palet en Harp. Romantiesch dichtwerk in vaerzen en proza (1849)
- Een lees- en zangboekjen voor de jeugd (1853)
- Trouw: een huldegroet aan Zijne Majesteit Koning Willem den Derde, bij Zijn bezoek van Amsterdam, in Grasmaand, 1853 (1853)
- Het Voorgeborchte en andere gedichten (1853)
- Een Hollandsche dichtkrans, neêrgelegd aan de voeten van Hare Majesteit Maria Sophia Amalia (1861)
- Liedtjen van Frank op onzen feestdag van 3 Juni 1864 (1864)
- Catharina Thijm (vouwblad) (ca. 1864)
- Een nieuw lied van Joost van den Vondel, opgezongen door zijne schim, in den nacht van woensdag op donderdag (29-30 Aug. ll.), nadat de gemeente-raad van Amsterdam, het verzoek der Vondels-Commissie, om eene fundering voor het standbeeld aan de torensluis te leggen, had gewezen van de hand (1866)
- Amsterdamsche feestgedichten van J.A. Alberdingk Thijm ... ter gelegenheid van XII Mei MDCCCLXXIV, den 25en verjaardag der huldiging, als Koning en Koningin der Nederlanden van Willem den Derde en Sophia Mathilde (1874)
- Lied op de zilveren bruiloft van den heer en mevrouw Diepnbrock-Kuytenbrouwer (1882)
- Bundel gedichten, schetsen, novellen van J.A. Alberdingk Thijm en zijn dochter Catharina Alberdingk Thijm (1883)
- Verspreide gedichten 1841-1889 (1894)
Proza
- De klok van Delft (1846)
- Legenden en fantaiziën (1847)
- De organist van de Dom (1849)
- Mejufvrouw Leclerc: iets uit de jongste "oude tijd" (1854)
- Magdalena van Vaernewyck. Naar de natuur geteekend door Pauwels Foreestier (1854)
- Het koggeschip: legende van Amsterdam (1875)
- Verspreide Verhalen in proza. 4 delen (18791884)
- Bundel gedichten, schetsen, novellen van J.A. Alberdingk Thijm en zijn dochter Catharina Alberdingk Thijm (1883)
- Notre Dame de Forest: een verhaal uit de XVIIe eeuw (1890)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel I: Verspreide verhalen (1909)
- Keurbladzijden uit Nederlandsche schrijvers: Jos. Alb. Alberdingk Thijm (bezorgd onder toezincht van J.F.M. Sterck) (1909)
- Bloemlezing uit zijn verhalend proza (door Maria Viola) (1909)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel X-XI, XIV: Verspreide verhalen, deel I-II, V (3 delen) (19209-1910)
- J. A. Alberdingk Thijm: een keuze uit zijn werken (1920)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel VIII: Verspreide verhalen, deel III - Deel IX: Verspreide verhalen in proza, deel IV (2 delen) (1920-1925)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel IXb: Verspreide verhalen in proza, deel IV (1925)
Brieven
- Catharina Alberdingk Thijm, Jos. Alb. Alberdingk Thijm in zijne brieven geschetst als christen, mensch, kunstenaar (1896)
- F.A. Snellaert en J.A. Alberdingk Thijm, Briefwisseling 1843-1872 (1971)
- W.J. Hofdijk, Brieven aan J. A. Alberdingk Thijm (1993)
Toneel
- De zegepraal der schoonheid: blijspel in éen bedrijf (1879)
- Susanne Bartelotti: komedie, in twee bedrijven (1881)
- Huyg de Groot in Amsterdam, 1632: blijspel in twee bedrijven (1883)
Overige non-fictie
- Over de spelling van de bastaartwoorden in 't Nederduitsch (1843)
- Het standbeeld voor Rembrandt (1844)
- De Nederduitsche spelling, in haar beginsel, haar wezen, en eischen beschouwd (1847)
- De in-stand-houding onzer monumenten: een brief aan de vierde klasse van het Koninklijk Nederlandsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten (1848)
- Het koningschap (1849)
- De Jezuieten: een woord van toelichting (1851)
- Een Hollandsch woord aan zijn landgenoten (1851)
- Geertruide van Oosten: geschiedenis van een Delftsch begijntjen uit de XIVe eeuw (1853)
- De geschiedenis onzes vaderlands: openbare brief aan den heere J. J. van der Horst (1853)
- De katholieke kerkregeling in ons vaderland (1853)
- Een woord over de Inquizitie: kantteekening op het jongste geschrift van Dr. Fruin (1853)
- L'art et l'archéologie en Hollande (1854)
- De la littérature néerlandaise à ses différentes époques (1854)
- Willen wij alleen de gothiek? (1858)
- De heilige linie: proeve over de Oostwaardsche richting van kerk en autaar als hoofdbeginsel der kerkelijke bouwkunst (1858)
- Lettre sur la ligne sacrée à M. le Conseiller Auguste Reichensperger (1858)
- Geen kerkelijke bouwkunst zonder oriëntatie: een woord tot allen die belang stellen in onzen hedendaagschen kerkbouw (1859)
- Mr. Isaac da Costa: enkele trekken van 's dichters charakterbeeld (1860)
- De Hr. W. J. Hofdijk, geschied- en staatsleeraar: een woord ter gunste van konstitutie en historie, uitgelokt door de onlangs binnen Alkmaar aangerichte feestelijkheid (1860)
- Isaäc da Costa (1860)
- De restauratie der groote zaal op het Binnenhof in 's-Gravenhage: openbare brief over dat onderwerp aan de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (1861)
- Een weinig Amsterdamsche kritiek bij gelegenheid der nationale feestvieringen (1863)
- Constantin Huygens en de familie van Dorp, volgends handschriftelijke bronnen van A.D. Schinkel, bewerkt door J.A. Alberdingk Thijm (1863)
- Zeven feestredenaars: een blik uit de "Warande" op de gedenkteekens in proza van de viering der novemberfeesten (1864)
- Stellingen: Vrijdagsche Vereeniging, vergadering op 22 Jan. 1864 (1864)
- Wolfhezen en Kevelaar (1865)
- Een broederlijk woord, gericht tot de Katholieke kiezers te Amsterdam en elders (1866)
- Eene verbijsterde Tweede Kamer, door een Hollander die geen misbruik ondragelijker vindt dan dat van de woorden goede trouw, waarheid, waardigheid, kieschheid, enz. enz. (1866)
- Joannes Franciscus Alberdingk Thijm: zijne afkomst, zijn leven, zijn charakter (1866)
- Levensbericht van Joost van den Vondel, eenmaal genaamd: "'s landts oudste poëet", nog altijd: "'s lands grootste" (1867)
- Levensbericht van Joost van den Vondel (1867)
- Willem Bilderdijk (1867)
- Bilderdijks echtscheiding (1868)
- Het derde eeuwfeest der overwinning bij Heiligerlee : openlijk schrijven aan de Amsterdamsche "Subcommissie", de Heeren: Mr. H.J. Koenen, Mr. C.A. Chais van Buren, Mr. Jo de Vries, Jzn. (1868)
- Het tiende Nederlandsch Letterkundig Kongres : een schrijven, gericht aan Dr. W.J.A. Jonckbloet, voorzitter van het Kongres (1868)
- De bezwaren van Jhr. Dr. F. A. Hartsen "Tegen het Catholicisme", beandwoord (1869)
- De liefdesgeschiedenissen van twee Nederlandsche dichters (1871)
- Redevoering gehouden op de feestelijke bijeenkomst van Katholieken te Amsterdam, den 21n Juni, 1871 (1871)
- Wat wil men U doen vieren, op 1° april?: een vraag aan de katholieken van Nederland (1872)
- Een misverstand, uit den weg geruimd: de gedenkdag van 1 April 1572 (1872)
- Een mislukt drama: beoordeling van Multatuli's "Vorstenschool" (1875)
- Portretten van Joost van den Vondel: eene laatste aflevering tot het werk van Mr. Jac. van Lennep (1876)
- Openingsrede, bij de aanvaarding van het hoogleeraarsambt aan de Rijks-Akademie van Beeldende Kunsten, den 4n December, 1876 (1876)
- Een woord ter gedachtenis van Dr. J. P. Heije (1877)
- Vondels "Leeuwendalers": nadere wijziging, ter verduidelijking en bekorting, bij de hedendaagsche uitvoering door Rederijkkamers of andere gezelschappen, benevens: een volledig overzicht van de tooneelschikking, de kostumeering enz., enz., gelijk een en ander bij de voorstellingen op den Stadsschouwburg te Amsterdam in-acht-genomen is (1879)
- Schilderijen, afkomstig van het aloude chirurgijns-gild te Amsterdam (1880)
- De "Lilith" van de heer Marcellus Emants: eene beoordeeling (1880)
- Het geslacht Hooft: eene genealogie, uit ongedrukte bescheiden opgemaakt en met vele levensbizonderheden gestoffeerd (met A.A. Vorsterman van Oyen) (1881)
- "Moraal (en) aesthetica": afweering van grieven (1882)
- Het patriciaat van Amsterdam, vertegenwoordigd door de genealogie van 't geslacht Boelens, met aangehuwde familiën en nakomelingschap (onder toezicht van J.A. Alberdingk Thijm) (1884)
- Voor-reden tot de afbeeldinghe van de maeltijt gehouden door een corporaelschap...v. h. Amst. Schuttersgild...ter viering van de eeuwige vrede, ghelijck die gheschildert is door Barth. v. d. Helst (1885)
- In-leydinghe voor het Schutterstuk van Rembrandt door levende personen afghebeelt, ter ghelegenh. der openinghe van 't... Rycks-Museum (1885)
- Over nieuwere beeldhouwkunst, vooral in Nederland (1886)
- Dr. Peter Joseph von Cornelius (1887)
- Katalogus der bibliotheek van de Rijks-Academie van Beeldende Kunsten (1888)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel IX: Portretten van Joost van den Vondel: herzien naar het handexemplaar van den schrijver met portret, plaat, facsimile en genealogische tabellen (1908)
- Werken van J. A. Alberdingk Thijm, deel IV: Kunst en oudheidkunde, deel I (1909)
- De heilige linie: over de kompozitie in de kunst (1909)
- Wandspreuken voor de restauraties en de drankwinkels der fancy fair van de vakantie kolonies (jaarwisselingsgeschenk, 75 ex.) (1983)
- Bij Royers borstbeeld van Bilderdijk (2015)
Vertalingen/bewerkingen
- De Heilige sacramentsdag: Eene vermakelijke sproke, des heeren J A. Alberdingh Thym's: "van Orphaen en de goede Lympiose", beëindrijmd, in de dichtmaat van 't oorspronkelijke (1851)
- Karolingsche verhalen: Carel en Elegast. De vier heemskinderen. Willem van Oranje. Floris en Blancefloer (1851)
- Oude en nieuwere kerstliederen, benevens gezangen en liederen van andere hoogtijden en heilige dagen, als ook van den advent en de vasten, gerangschikt naar de orde van het kerkelijk jaar ; waaraan toegevoegd een zestal geestelijke liedekens (met Lamb. Joann. Alberdingk Thijm) (1852)
- Jan van Boendale, Jesus, voor Pilatus, gevolgd van De afdoening van 't kruis: oud-christelijke legenden (1859)
- Jan van Boendale, De nederdaling ter helle, volgens oud-christelijke overleveringen (1861)
- Henri de Bornier, De dochter van Roelant: tooneelspel in vier bedrijven, in vaerzen (1877)
- J. vanden Vondels Leeuwendalers: lantspel, ingericht voor het nieuwere schouwtooneel door J.A. Alberdingk Thijm (1879)
- Tartuffe: komedie in vijf bedrijven van Molière (1879)
- Victorien Sardou, Daniel Rochat: toneelspel in 5 bedrijven (met H.P. Boudier) (1881)
- P. Cz. 'Hoofts Warenar met de pot: gewijzigd en aangevuld ten behoeve van het tooneel onzer dagen (1881)
- De menschenhater: komedie van Molière (13e druk, 1885)
- 1 vertaling: Tartuffe 'De valse vrome' in 'Oogst der tijden, Keur uit de werken van schrijvers en dichter aller volken en eeuwen', red. Johan Winkler (1940)
Vertaald:
- Les chroniques de la Néerlande (Franse vertaling van 'Verspreide verhalen' door Charles Simond) (1888)
J.A. Alberdingk Thijm schreef een voorwoord voor
- Adrianus David Schinkel, Konings-krooning van Hollands grave Willem den Tweede (1859)
- H.J.A.M. Schaepman, De paus: een gedicht (1866)
- Henry William Pullen, De groote vechtpartij op 't school van Mam'sel Europa : een Engelsche afstraffing van Pruisen en Engeland (1871)
- Bulla "Ineffabilis" in de Nederlandsche en Vriesche talen, benevens de bepaling van het leerstuk der Onbevlekte Ontvangenis in de talen der Oost- en West-Indische kolonie¨n en in de voornaamste Noord-Nederlandsche dialekten (1878)
- G. Jonckbloet, Vlindertjes: verspreide en nieuwe gedichten (1881)
- Komische gedichten van den controleur (1884)
- Eduard Brom, Een bundel gedichten (1886)
- Jos. Winkelmeyer, Ao. Di. 1345: het H. Sacrament van Mirakel te Amsterdam : nieuwe historische toelichting (1889)
Bloemlezingen
Tijdschriften
- J.A. Alberdingk Thijm was redacteur van 'De Gids'.
- J.A. Alberdingk Thijm was in 1855 oprichter van 'Dietsche Warande'. Hij gebruikte hierin het pseudoniem Pauwels Foreestier
- J.A. Alberdingk Thijm schreef toneelkritieken voor 'De Groene Amsterdammer'.
- J.A. Alberdingk Thijm was vanaf 1852 redacteur van de 'Volks-almanak voor Nederlandsche Katholieken'.
- J.A. Alberdingk Thijm publiceerde in de 'Muzenalmanak'.
Over J.A. Alberdingk Thijm
- J. Tideman, 'De verguizing van het voorgeslacht: dichtregelen, voorafgegaan van een brief aan den heer J.A. Alberdingk Thym' (1853)
- I. Warnsinck, 'Teregtwijzing aan den heer J. A. Alberdingk Thijm, naar aanleiding van zijn geschrift: De kunst en archaeologie in Holland' (1855)
- W. van der Kaay, 'Hoe de heer J.A. Alberdingk Thijm, naar aanleiding van het feestelijk herdenken van Alkmaars ontzet in 1573, constitutie en historie in bescherming neemt' (1860)
- W.J. Hofdijk, 'Kantteekeningen op des Heeren Alberdingk Thijms strijdschrift ten gunste van grondwet en geschiedenis' (1861)
- Dirk Christiaan Meijer, 'Over de ware beteekenis van het Oranje boven : een woord aan den Heer J.A. Alberdingk Thym, over zijne brochure getiteld: "Een weinig Amsterdamsche kritiek"'(1863)
- Geen letterkundige, 'Den Heeren J. A. Alberdingk Thijm en Dr. Nuyens een snuifje aangeboden' (1872)
- J. de Bosch Kemper, 'Het nationale feest ter herinnering aan de laatste driehonderd jaren: naar aanleiding der brochure van den Heer J.A. Alberdingk Thijm: "Een misverstand uit den weg geruimd"' (1872)
- Paul Alberdingk Thijm, 'Josephus Albertus Alberdingk Thijm: schets van zijn denken & dichten' (1891)
- A.J. (= Lodewijk van Deyssel), 'J.A. Alberdingk Thijm' (1893)
- Aug. Allebé e.a., 'Gedenkboek der hulde aan de nagedachtenis van Prof. Dr. J.A. Alberdingk Thijm, en der onthulling van den gedenksteen in zijn sterfhuis, op 23 maart 1893' (1893)
- M. A. P. C. Poelhekke, 'Een pionier: J. A. Alberdingk Thijm, 1840-1853' (1896)
- Een hoofdstuk over Josephus Albertus Alberdingk Thijm in 'Geschiedenis der Noord-Nederlandsche Letteren in de XIXe Eeuw, deel 2' van Dr. J. ten Brink (1903)
- H. Padberg, 'J.a. Alberdingk Thijm (1920)
- J.F.M. Sterck, 'Werken van J. A. Alberdingk Thijm: verzameld en gerangschikt met inleiding en overzichten' (3 delen) (ca. 1925)
- Een hoofdstuk over J.A. Alberdingk Thijm in 'Herleving van de wetenschap in Katholiek Nederland: gedenkboek' door Gerard Brom (1930)
- F.A. Vercammen, 'Thijm en Vlaanderen' (proefschrift) (1932)
- Een levensbeschrijving van J.A. Alberdingk Thijm in 'Hoe zij groot werden: leesboek voor het R.K. onderwijs' door Mat. Crijns (1933)
- Hubertus Lodovicus Matheus van Can, 'J.A. Alberdingk Thijm: zijn dichterlijke periode' (proefschrift) (1936)
- 1 hoofdstuk 'De oude en de jonge Thijm' in Vertoog en ontboezeming. Verzameld essayistisch proza' van Dr. P.H. Ritter Jr. (1948)
- W. Bennink, 'Alberdingk Thijm, kunst en karakter' (proefschrift) (1952)
- Gerard Brom, 'Alberdingk Thijm' (1956)
- 1 hoofdstuk: J.A. Alberdingk Thijm 1820-1920' in 'Verontrust Geweten' van Gerard Bruning (1961)
- Lodewijk van Deyssel, De wereld van mijn vader (voorwoord en aantekeningen door H.G.M. Prick) (1986)
- 'J.A. Alberdingk Thijm en 'De Dietsche Warande'' in Nop Maas, 'Pennen in beweging. Polemische fragmenten uit de tweede helft van de 19e eeuw' (Bulkboek 172) (1988)
- G.A.M. Beekelaar e.a. (redactie), 'Tussen isolement en assimilatie: katholieken en het hedendaagse culturele klimaat' (1989)
- Peter Rietbergen, Lieske Tibbe, 'Catalogus van de tentoonstelling J.A. Alberdingk Thijm, 1820-1889 : katholicisme & cultuur in de negentiende eeuw' (1989)
- P.A.M. Geurts e.a. (redactie), 'J. A. Alberdingk Thijm, 1820-1889: erflater van de negentiende eeuw : een bundel opstellen' (1992)
- Bernadette C.M. van Hellenberg Hubar, 'Arbeid en bezieling: de esthetica van P.J.H. Cuypers, J.A. Alberdingk Thijm en V.E.L. de Stuers en de voorgevel van het Rijksmuseum' (proefschrift) (1995)
- Michel van der Plas, 'Vader Thijm: biografie van een koopman-schrijver' (1995)
- Hans van Duijker, 'Een beeld van Alberdingk Thijm' (2001)
- Maria-Theresia Leuker, 'Künstler als Helden und Heilige: nationale und konfessionelle Mythologie im Werk J. A. Alberdingk Thijms (1820-1889) und seiner Zeitgenossen' (1998)
- Pierre van Rijswijck, 'Fiksche Lui: de Spektator van J. A. Alberdingk Thijm 1842-1850' (2009)
Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)
- 'Op de zilveren bruiloft van den heer H.F. Diepenbrock en mevrouw Johanna Kuytenbrouwer, gevierd te Amsterdam, 27 april 1882', woorden van A.Th., muziek van A.D. (1882)
- 'Vondel's vaart naar Agrippine', voor baryton-solo en orkest, gecomponeerd door Alphons Diepenbrock, gedicht van J.A. Alberdingk Thym, klavieruittreksel van den componist (1924)
- Dr. C.G.L. Apeldoorn e.a., 'Jos. Alb. Alberdingk Thijm - Carel en elegast' (Nederlandse keur 22)
- De tentoonstelling 'J.A. Alberdingk Thijm, 1820-1889 : katholicisme & cultuur in de negentiende eeuw' was van 12 maart t/m 7 mei 1989 te zien in 'het Amsterdams Historisch Museum en van 7 oktober t/m 3 november 1989 in de Universiteitsbibliotheek Nijmegen.
- In de benedenhal van de Tweede Kamer staat een rij witte borstbeelden van bekende Nederlanders. o.a. van J.A. Alberdingk Thijm.
Opmerkingen
- J.A. Alberdingk Thijm was getrouwd met Wilhelmina Anna Sophia Kerst. Ze kregen vijf kinderen, waaronder Lodewijk van Deyssel en Catherina Alberdingk Thijm.
- J.A. Alberdingk Thijm was handelaar in scheepsconserven en vanaf 1869 directeur van een uitgeverij.
- J.A. Alberdingk Thijm was vanaf 1876 hoogleraar esthetiek en kunstgeschiedenis aan de academie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam.
- J.A. Alberdingk Thijm ijverde voor de culturele emancipatie van de katholieke Nederlanders. Hij deed dit o.a. via de tijdschriften 'Dietsche Warande' en de 'Volksalmanak voor Nederlandsche katholieken'.
- J.A. Alberdingk Thijm is vooral bekend gebleven door zijn 'Karolingische verhalen'.
- J.A. Alberdingk Thijm overleed thuis (Nieuwezijds Voorburgwal 163). Hier is later een gevelsteen aangebracht.
- Op 21-03-1889 werd hij begraven op begraafplaats De Liefde aan de Bilderdijkstraat. Duizenden belangstellenden stonden langs de route van zijn huis naar de Nieuwe Kerk en de begraafplaats. Op het kerkhof waren er dertien sprekers. Begraafplaats De Liefde is in de tachtiger jaren geruimd.
- In Hilversum is een school naar hem genoemd: het Alberdingk Thijm College.
Anderen over J.A. Alberdingk Thijm
- De tijd heeft het levenswerk van Jozef Alberdink Thijm met zachte, haast tedere hand uitgewist. De generatie die De organist van de Dom, de Karolingische Verhalen en een paar van zijn gedichten kende, sterft uit; en zijn glansrol als emancipator van de katholieken is verschrompeld tot een stukje schoolwijsheid. (Wim Zaal, Elseviers Magazine, 08-04-1995)
- Thijm blijft eeen uitzonderlijke figuur. Hij representeert een houding die pas veel late in haar volle waarde werd gezien: hij was een groot, vaak opdringerig katholiek, maar tegelijk kenner en bewonderaar van wat hij als gelovige geacht werd te verwerpen: de moderne literatuur en het toneel. (Kees Fens, Volkskrant, 25-01-2002)
Mijn favoriete citaat
Een les die ons de Zondvloed biedt:
De waterdrinkers deugen niet.
(J.A. Alberdingk Thijm, Verspreide Gedichten 1841-1889)
Links
- Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van J.A. Alberdingk Thijm
- DBNL - J.A. Alberdingk Thijm
- Historiek - Joseph Alberdingk Thijm (1820-1889)
Bronnen o.a.
- C. Buddingh', Encyclopedie voor de wereldliteratuur (1954)
- Querido's letterkundige reisgids (1983)
- Spectrum Nederlandstalige auteurs (1985)
- De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden (1985)
- Prisma van de pseudoniemen (1992)
- Oosthoek Lexicon Nederlandse & Vlaamse literatuur (1996)
- Hans Heesen e.a., Waar ligt Poot (1997)
- Website van de Nederlandse Bibliotheek (november 2019)